Yangi boshlovchi treyderlar uchun Forex - valyuta savdosi bo‘yicha eng yaxshi qo‘llanma

2025.11.13 2025.11.13 Yangi boshlovchi treyderlar uchun Forex - valyuta savdosi bo‘yicha eng yaxshi qo‘llanma

Oleg Tkachenkohttps://litefinance.uz/blog/authors/oleg-tkachenko/

Valyuta bozori treyder va investorga kotirovkalar farqi va bitimlarni nusxalash orqali daromad olish, signallar va savdo tizimlarini ishlab chiqish hamda sotish imkoniyatini beradi. Yangi boshlovchi treyderlar uchun Foreksda savdo qilish - bu o‘z kuchlarini yangi yo‘nalishda sinab ko‘rish, moliyaviy erkinlikka erishish va vaqtni o‘z xohishiga ko‘ra boshqarish imkoniyatidir.

Forex nima va savdo qanday tashkil etilgan? Harakatlar algoritmi qanday ishlab chiqiladi? Maqsadlarga erishish uchun nima muhim? Bu savollarga javoblar ushbu sharhda keltirilgan. Shuningdek, savdo tizimlarini yaratishda foydalanish mumkin bo‘lgan strategiyalar misollarini ham ko‘rib chiqasiz.

Forex bozori nima?

Forex - bu xalqaro valyuta bozori. Uning ishtirokchilari: birjalar, brokerlar, banklar, investitsion fondlar, xususiy treyderlar va ularning savdo hamkorlari, to‘lov tizimlari va boshqalar.

Foreksning yana bir ta’rifi bor - narxlar farqi bo’yicha birjadan tashqari shartnomalar bozori (inglizcha Contract for Difference, CFD). Bu yerda valyutalar, kriptovalyutalar, aksiyalar, fyucherslar, opsionlar va tovar-xomashyo bozorlarining aktivlari asosiy aktivlar hisoblanadi.

Foreks bozori ishtirokchilari:

• treyderlar - aktivlarni sotib oluvchi va sotuvchi yoki boshqa treyderlarga qarzga beruvchi jismoniy va yuridik shaxslar. Foreks treyderi sifatida ham xususiy shaxs, ham mijozlar manfaatlarini ko‘zlab faoliyat yurituvchi investitsion fond ham ishtirok etishi mumkin;
• brokerlar - vositachilik haqi evaziga Foreksda savdo xizmatlarini ko‘rsatuvchi vositachilar. Brokerlar bozorning boshqa ishtirokchilari o‘rtasidagi bog‘lovchi halqa hisoblanadi;
• marketmeykerlar va likvidlik ta’minotchilari - nomutanosiblik yuzaga kelganda valyuta bozorini likvidlik bilan ta’minlovchi banklar va investitsion fondlar. Shuningdek, ular bitim bo‘yicha kontragent vazifasini ham bajarishlari mumkin.

Foreks bozorining har bir ishtirokchisi vazifasi - spekulyatsiya qilish yoki komissiya olish yo’li bilan daromad topish. Xususiy treyderning vazifasi esa narx yo‘nalishini prognoz qilish va imkon qadar yuqori foyda bilan bitimni o‘z vaqtida yopishdan iborat.

Foreks savdosi qanday ishlaydi?

Foreksda savdo qilish algoritmi quyidagicha:

• Broker platformasida savdo hisobini, odatda AQSh dollarida, ochish lozim. Broker - vositachi bo‘lib, usiz bozorga kirish imkonsiz;
• Broker joriy kotirovkalarni - valyuta juftligi kursi, aksiya narxi va boshqalarni taqdim etadi. Treyder aktivni joriy bozor narxida sotib olib, uni qimmatroq sotishi mumkin. Yoki arzonroq narxda keyinchalik sotib olish va bitimni yopish uchun sotishi mumkin. Prognoz to‘g‘ri chiqsa - treyder foyda ko‘radi, narx teskari yo‘nalishda o‘zgarsa - zarar ko‘radi;
• Broker sotib olish/sotish bo’yicha taklifni likvidlik ta’minlovchisiga yoki bitimlar uchun elektron platforma bo‘lgan ECN tizimiga yuboradi. Agar bozorda shunday hajmdagi mos taklif mavjud bo‘lsa, bitim amalga oshiriladi.

Yangi boshlovchi treyderlar uchun Forex savdosiga misol. “A” kompaniyasi aksiyalarining savdo platformasidagi joriy narxi 10 AQSh dollari. Treyder aksiyalar kamida 7 AQSh dollarigacha arzonlashishini taxmin qilmoqda. Shunda u broker treyderga qarzga beradigan 100 ta aksiya hajmidagi qisqa pozitsiyani ochadi. Biroq, bozorda bunday narxda faqat 40 ta aksiyani sotib olishga tayyor xaridorlar bor. Yana 60 ta aksiyani 9 AQSh dollaridan sotib olishga tayyor xaridorlar mavjud. Broker aniqlik kiritadi: "Siz pastroq narxni hisobga olgan holda bunday bitimga rozimisiz?" Treyder rozi bo‘ladi, narx 7 AQSh dollarigacha tushadi, u shu narxda 100 ta aksiya sotib oladi va brokerga qarzni qaytaradi. Xaridorlar zarar ko‘radi, treyder esa 40 × 3 + 60 × 2 = 240 AQSh dollari foyda oladi. Agar narx ko‘tarilsa, treyder zarar ko‘radi, chunki u qarzni qaytarish uchun aksiyalarni yuqori narxda sotib olishiga to‘g‘ri keladi.

Valyuta juftliklari bilan ham xuddi shunday. GBP/USD juftligi bo‘yicha uzun pozitsiyani ochganda, treyder USD sotib, GBP sotib oladi. Qisqa pozitsiya ochilsa, Britaniya funti (qarzga - funtlarni Foreks brokeri bepul beradi) dollarga sotilib, kurs pasaygandan so‘ng arzonlashgan funtlarni sotib olib, qarzni qaytarish ko‘zlanadi. Treyder kurslar farqidan foyda oladi.

Foreks bozoridagi imkoniyatlar

Foreksda savdo qilishning asosiy maqsadi - spekulyatsiyadan daromad olishdir. Treyder arzonroq sotib olib, qimmatroq sotadi. Qaysi tartibda bo‘lishi narx yo‘nalishi prognoziga bog‘liq.

Foreksda pul ishlashning boshqa imkoniyatlari:

• xedjlash - xedjlash vositalari yordamida risklarni sug‘urtalash usuli. Masalan, yuqori korrelyatsiyaga ega bo‘lgan bir yoki turli juftliklar bo‘yicha qarama-qarshi bitimlarni ochish yoki forvard shartnomalari, derivativ svoplardan foydalanish va hokazo;
• kerri-treyd - foiz stavkalari farqidan foyda olish. Broker undirgan svop Foreks treyderi ishlaydigan valyuta juftligiga tegishli mamlakatning foiz stavkalariga bog‘liq. Ba’zi hollarda svop, aksincha, treyderning hisobiga qo‘shilishi mumkin;
• signallarni avtomatik nusxalash - professional treyderlarning bitimlarini takrorlash. Bunday daromad olish usulida risk-menejment qoidalarini yaxshi tushunish muhim.

Chet el valyutasi bilan faol savdo qilish - daromad topishning yagona yo‘li emas. Masalan, savdo tizimlarini ishlab chiqish va ular asosida yaratilgan maslahatchilarni sotish mumkin. Ijtimoiy tarmoqlarda ta’lim kanallarini yuritish, hamkorlik tarmog‘ini rivojlantirish, savdo signallarini yetkazib berish va boshqa shu kabi faoliyatlar bilan shug‘ullanish mumkin.

Foreksda xedjlash

Foreksda xedjlash deganda zararli bitimni himoya qilish tushuniladi. Savdoning bu usuli bitimni bozorda qoldirish kerak bo‘lganda, ammo narx prognozga zid yo‘nalishda ketganda qo‘llaniladi. Yoki kurs qaysi tomonga harakatlanayotgani noaniq bo‘lgan yuqori volatillik paytida ham foydalaniladi.

Xedjlash turlari:

• to‘liq xedjlash - bir xil hajmdagi bitta instrument bo‘yicha qarama-qarshi yo‘nalishdagi bitimlarni ochish. Volatillik pasayganda va trend paydo bo‘lganda, zararli bitim yopiladi;
• turli yo‘nalishlarda harakatlanayotgan instrumentlar bo‘yicha bir tomonga ikkita bitim ochish;
• to‘g‘ridan-to‘g‘ri korrelyatsiyaga ega instrumentlar bo‘yicha qarama-qarshi yo‘nalishdagi bitimlarni ochish.

Xedjlash ko‘pincha ochiq bo‘lgan bitimlar uchun qo‘llaniladi, bunda narxning vaqtinchalik beqarorligini kutib kerak bo‘ladi.

Foreksda spekulyatsiya

Foreksda spekulyativ savdo kurs farqidan foyda olishni nazarda tutadi. Turli vaqtlarda turli aktivlarga har xil fundamental omillar ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Masalan, aksiyalarning qiymatiga choraklik va yillik hisobotlarning e’lon qilinishi ta’sir ko‘rsatadi. Agar moliyaviy natija prognozdan yaxshiroq bo‘lsa, aksiyalar narxi ko‘tariladi. Boshqa ma’lum valyutalarga nisbatan AQSh dollari kursiga hisob stavkasining o‘zgarishi va bandlik bo‘yicha ma’lumotlar ta’sir qiladi. Agar stavka oshsa va ishsizlik kamaysa, dollar kuchayadi. Avstraliya dollari kursiga esa tabiiy ofatlar ta’sir etadi. Avstraliyadagi yong‘inlar sababli eksport kamaysa, Avstraliya dollari qadrsizlanadi, AQSh dollari esa qimmatlashadi.

Foreks treyderining vazifalari:

• ayni paytda aktiv qiymatiga ta’sir etuvchi imkon qadar ko‘proq fundamental omillarni to‘plash;
• har bir omilning ta’sir darajasi va xususiyatini aniqlash, omil narxning ko‘tarilishi yoki pasayishiga olib kelishini belgilash;
• eng ta’sirchan omillarni ajratib olish, mavjud prognoz bilan taqqoslash va o‘z prognozini tuzish.

Prognozning aniqligi fundamental omillarni to‘g‘ri baholashga bog‘liq.

Foreksda savdo qilish uchun bilish zarur bo‘lgan muhim atamalar

Foreks treyderi broker platformasida hisob ochishdan avval savdo shartlari bilan tanishib chiqishi va ofertani o‘qib chiqishi lozim. Oferta - bu treyder hisob ochganda, u tomonidan avtomatik ravishda qabul qilinadigan shartnoma, kelishuvdir. Har bir brokerning o‘ziga xos xususiyatlari mavjud bo‘lib, ular haqida bilish muhimdir.

Muammo shundaki, oferta odatda butunlay ixtisoslashgan atamalardan tashkil topgan bo‘ladi. Terminologiyani bilmasdan turib, shartnomaning nozik jihatlarini tushunib bo‘lmaydi, shuningdek, o‘rganish va real savdo qilish ham kerakli atamalarni bilmagan holda mumkin emas.

Spot Forex

Spot - kontragentlar o‘rtasidagi hisob-kitob shakli bo‘lib, bunda bitim joriy narxda zudlik bilan amalga oshiriladi. Foreksda "spot" atamasi quyidagilarni anglatadi:

• depozitda 100 AQSH dollari mavjud, savdo platformasida joriy narx 1 yevro = 1,20 AQSH dollari;
• bitimning shartli hajmi 1 yevroga teng;
• "Sotib olish" tugmasi bosilishi bilan darhol pozitsiya ochiladi, ya’ni 1 yevro 1,20 AQSH dollariga sotib olinadi;
• yevro sotilishi ham xuddi shunday - zudlik bilan va joriy yopilish narxida amalga oshiriladi.

Foreksda bitimlar hajmi lotlarda belgilanadi, biroq mohiyatni yaxshiroq tushuntirish uchun soddalashtirilgan misol keltirilgan. Fond bozorida spot - bu to‘lov darhol amalga oshiriladigan, tovar yetkazib berish esa oldindan kelishilgan sanada bajariladigan operatsiyadir. Birjalarda sana T+0, T+1, T+2 tamoyili bo‘yicha hisoblanishi mumkin, bunda T - spot-operatsiya sanasi, raqam esa undan keyingi kunlarni bildiradi.

CFD

CFD - yangi boshlovchi treyderlar uchun Foreksda savdo qilishning eng qulay instrumenti hisoblanadi. U narxlar farqi bo‘yicha tuzilgan shartnoma bo‘lib, asosiy aktivga amalda egalik qilmasdan turib, ushbu farqdan daromad olish imkonini beradi.

Masalan, treyder XAU/USD juftligini 1900 AQSH dollari narxida sotib olish bitimini ochadi, broker esa bitimni ochish narxini qayd etadi. Bunda treyder oltinning haqiqiy egasiga aylanmaydi. Narx 1920 AQSH dollariga ko‘tarilgach, treyder bitimni yopadi va 20 AQSH dollari miqdoridagi narx farqini foyda sifatida oladi.

Aksiyalar bo’yicha CFD’lar bilan savdo qilishda muhim bir jihat bor - dividend tuzatmasi. Aksiyani haqiqatda sotib olishda uning egasi, odatda, dividendlar oladi. CFD savdosida esa, dividend miqdori ochiq pozitsiya yo‘nalishiga qarab savdo hisobi balansiga qo‘shilishi yoki undan ayirilishi mumkin.

Punkt va pips

Turli manbalarda punkt va pips ta’riflarida farqlar uchraydi, bu esa chalkashliklarni keltirib chiqaradi. Keling, buni tushunishga harakat qilaylik.

Punkt - narx o‘zgarishining eng kichik qiymati. Valyuta juftliklari kotirovkalari to‘rt xonali bo‘lganda, punkt deb verguldan keyingi to‘rtinchi raqamga aytilgan. Masalan, agar narx 1,2345 dan 1,2346 ga o‘zgargan bo‘lsa, o‘zgarish 1 punktni tashkil etgan. Keyinchalik 5 xonali kotirovkalar kiritildi va punkt hamda pipsni aniqlashning bir necha variantlari paydo bo‘ldi:

• punkt va pips - bir xil narsa bo‘lib, narxning eng kichik o‘zgarishi, ya’ni verguldan keyingi beshinchi raqamni anglatadi;
• pips - narxning eng kichik o‘zgarishi, ya’ni verguldan keyingi beshinchi raqam. Punkt esa - verguldan keyingi to‘rtinchi raqam. 1 punkt = 10 pips.

​

1 - punkt (4-raqam), 2 - pips (3-raqam).

Deyarli barcha valyuta juftliklarning kotirovkalari besh xonali. USD/JPY juftligida esa kotirovkalar uch xonali bo‘lib, bu yerda punkt ikkinchi raqam, pips esa uchinchi raqam hisoblanadi.

Muhim! Xato ehtimolini istisno qilish uchun brokeringizning ofertasi va boshqa hujjatlarida punktning ta’rifini izlang. Bundan tashqari, e’tibor bering, ko‘plab strategiyalarning tavsiflarida punkt verguldan keyingi to‘rtinchi belgi hisoblanadi, besh xonali kotirovkalar ko’zda tutilmaydi.

Spred

Spred - aktivni sotib olish va sotish narxlari o‘rtasidagi farq. Savdo platformasida doimo ikkita narx ko‘rsatiladi: sotib olish va sotish uchun. Agar sotib olish narxidan sotish narxini ayirsak, spred hosil bo‘ladi. Bu farq savdo tizimi tomonidan bitim uchun haq sifatida ushlab qolinadi. U pozitsiya ochilishi bilanoq manfiy qiymat bilan aks ettiriladi. Treyderning vazifasi - kamida spred xarajatlarini qoplaydigan daromad olishdir.

1,09486 - 1,09443 = 43, demak, spred 4,3 punktni tashkil etdi.

Yangi boshlovchi treyderlar uchun treyding. Spred haqida nimalarni bilish kerak:

• spred qat’iy yoki “suzuvchi” (o‘zgaruvchan) bo‘lishi mumkin. Suzuvchi spred bozorning likvidligi va volatiligi bilan bog‘liqdir. Masalan, agar yangilik chiqsa va undan so‘ng darhol aktiv sotib olina boshlansa, xaridorlar va sotuvchilar o‘rtasidagi nomutanosiblik tufayli spred keskin kengayadi;
• "ekzotik" valyuta juftliklarida spred kengroq, yuqori likvidli instrumentlarda esa torroq bo‘ladi;
• spredni likvidlik ta’minotchisi shakllantiradi, unga broker o‘z ustama haqini qo‘shadi. Savdo terminalida treyder komissiyaning to‘liq miqdorini ko‘radi.
• spred punktlarda ko‘rsatiladi. Uning depozit valyutasidagi summasini punkt qiymatini bilgan holda hisoblash mumkin.

Marja

Marja - savdo hisobidagi pulning bir qismi bo‘lib, broker tomonidan ochilayotgan bitimning ta’minoti sifatida bloklanadi. Masalan, 100 AQSH dollari miqdorida depozit qo‘yilganda, treyder 10 AQSH dollari hajmida bitim ochadi. Kredit yelkasi 1:1 bo‘lganda, bloklangan marja 10 AQSH dollarini tashkil etadi. Bu pul bitim yopilgunga qadar hisobda qoladi. Biroq, ulardan boshqa pozitsiyalarni ochish uchun foydalanib bo‘lmaydi. Agar kredit yelkasi 1:10 bo‘lsa, bloklangan garov (marja) xuddi shu bitim hajmida 10 baravar kamayadi - 1 AQSH dollarigacha.

Valyuta savdosiga 1-misol. Kredit yelkasi - 1:1. Bitim hajmi - 0,01 lot.

​

1 ta to‘liq standart lot 100 000 bazaviy birlikka teng. Bu shuni anglatadiki, 0,01 lot uchun 100 000 × 0,01 × 1,08889 = 1 088,89 marja kerak bo‘ladi. Skrinda ko’rinib turibdiki, verguldan keyingi belgilarda farqlar bitimning ochilishi va skrinshot olinishi orasidagi narx o‘zgarishi tufayli yuzaga kelgan.

Valyuta savdosiga 2-misol. Kredit yelkasi - 1:10, bitim hajmi - 0,01 lot.

​

Skrinshot zaxiralangan mablag‘lar miqdori 10 barobarga kamayganini ko‘rsatmoqda. Agar oldingi misolda keyingi bitimlar uchun 18 911,09 AQSH dollari bo‘sh qolgan bo‘lsa, kredit yelkasidan foydalanilganda marja 10 barobar kamayib, bo‘sh mablag‘lar summasi 19 891,08 AQSH dollarini tashkil etdi.

Kredit yelkasi

Kredit yelkasi - broker tomonidan taqdim etiladigan qarz mablag‘lari. Masalan, agar depozit 100 AQSH dollarini tashkil etsa, 1:10 kredit yelkasida treyder 1000 AQSH dollarini tasarruf qilishi mumkin. Kredit yelkasidan ikki maqsadda foydalanish mumkin:

• narx kerakli yo‘nalishda harakatlanayotgan, ammo bitimni ochish uchun mablag‘ yetarli bo‘lmagan holatlarda pozitsiya hajmini oshirish;
• bir xil pozitsiya hajmida broker garovining kamayishi kichik depozitda risk-menejment qoidalariga moslashish imkonini beradi.

Valyuta juftliklari bo‘yicha kredit yelkasi butun hisobga qo‘llaniladi. Uni Shaxsiy kabinetdagi hisob parametrlarida o‘zgartirish mumkin.

​

Kredit yelkasidan foydalanish foiz risklarini oshiradi. Bitim hajmini oshirish uchun yelka qo‘llanilganda, punkt qiymati avtomatik ravishda ko‘payadi. Masalan, EUR/USD juftligi uchun 0,01 lotlik bitimda narxning 1 punktga o‘zgarishi depozitni 10 sentga o‘zgartiradi. Agar kredit yelkasi 1:100 bo‘lsa va bitim hajmi 1 lotga oshirilsa, 1 punkt depozitni 10 AQSH dollariga o‘zgartiradi. Bu nafaqat foyda, balki zarar ham bo‘lishi mumkin.

"Ayiq" bozori

"Ayiq" bozori - sotuvchilar aniq ustunlikka ega bo‘lgan bozor, Foreks jargonichadagi "ayiqlar". Bu aktivni sotish uchun arizalar soni xaridorlarning arizalari sonidan sezilarli darajada oshib ketganini anglatadi.

Grafikda "ayiq" bozori pasayuvchi trend ko‘rinishida ifodalanadi. U vaqtinchalik, ya’ni qisqa muddatli taymfreymlarda kuzatilishi yoki uzoq muddatli - D1 va undan yuqori bo‘lgan taymfreymlarda namoyon bo‘lishi mumkin.

​

Bir nechta yuqoriga yo‘naltirilgan korreksiyalar bilan "ayiq" trendiga misol.

"Buqa" bozori

"Buqa" bozori - xaridorlar yoki "buqalar" aniq ustunlikka ega bo‘lgan bozordir. Masalan, treyderlar fundamental omil ta’sirida xarid qilish uchun faol buyurtmalar berishni boshlaydilar. Narx yuqoriga ko‘tariladi va "buqa" bozori deb ataladigan o‘sish trendi paydo bo‘ladi.

​

USD/TRY juftligining uzoq muddatli "buqa" bozoriga misol, bu bir necha oy davomida turk lirasining qadrsizlanishini ko‘rsatadi.

”Ko‘k fishka” aksiyalari

Ko‘k fishkalar - global bozorda o‘z sohasida yetakchi bo‘lgan aksiyalardir. Bular barqaror daromad oladigan, inqirozga chidamliroq, sohada eng yuqori kapitallashuvga ega bo‘lgan va odatda dividendlar to‘laydigan kompaniyalarning aksiyalaridir. Ko‘k fishkalarga NASDAQ, Dow Jones, S&P 500 kabi yirik fond indekslariga kiruvchi aksiyalarni kiritish mumkin. Treyderlar uchun ular yuqori likvidligi va o‘sish istiqbollari bilan qiziqarlidir. Yuqori likvidlik spredning kengayishidan xavotirlanmasdan katta hajmda savdo qilish imkonini beradi.

Dividendlar

Dividendlar - aksiyadorlik jamiyati foydasining aksiya egalari o‘rtasida ularning jamiyat umumiy kapitalidagi ulushiga muvofiq taqsimlanadigan qismidir. Ular aksiyadorlar qaroriga ko‘ra to‘lanadi. Bir aksiyaga to‘g‘ri keladigan dividendlar miqdori va to‘lov davriyligi ham aksiyadorlar yig‘ilishi tomonidan belgilanadi. To‘lov jadvali haqidagi ma’lumotlarni istalgan tahliliy portaldan topish mumkin.

Dividendlar treyderlar uchun quyidagi jihatlari bilan qiziqarli bo‘lishi mumkin:

• aksiyalarning haqiqiy egasi uchun qo‘shimcha foyda;
• CFD savdosida dividendga tuzatish kiritish;
• "Dividend gepi" - dividendlarni kesish sanasidan keyin yuzaga keladigan narx farqiga asoslangan savdo tizimi.

Deytreyding

Deytreyding - Foreksda kunlik savdo bo‘lib, bunda bitimlarning ochilishi va yopilishi bir kun ichida amalga oshiriladi. Bitim qachon ochilishidan qat’i nazar, svop to‘lovlarini tejash maqsadida savdo kunining oxirigacha yopiladi.

Kunlik strategiya turlari:

• M5-M15 vaqt oraliqlarida skalping - Foreksda yuqori chastotali savdo bo‘lib, bunda bitimlar bir necha daqiqa davomida bozorda saqlanadi. Ba’zi manbalarda skalping alohida strategiya toifasi sifatida ko‘rsatiladi;
• Foreksda trend savdosi M30-H1 vaqt oraliqlarida barqaror trendlarni aniqlashni nazarda tutadi. Bitim bozorda o‘rtacha 10-15 sham davomida saqlanadi;
• sving-treyding - korreksiyalar asosida trend bo‘yicha savdo qilish.

Deytreyding treyderga bozorni tahlil qilish va qaror qabul qilish uchun yetarli vaqt berishi bilan qulay. Bundan tashqari, natija bir necha soatdan so‘ng ko‘rinadi. Kuchli trend sharoitida deytreyding pozitsion savdoga o‘tishi mumkin.

Yopilish

Foreks valyuta bozori ish kunlari uzluksiz ishlaydi. Fond bozori esa aniq ish jadvaliga ega bo‘lib, u savdolar qaysi birjada o‘tkazilishiga bog‘liqdir. Yopilish - bu birja faoliyatining tugashi va savdolarning to‘xtash vaqti hisoblanadi. Savdo sessiyalarining ochilish va yopilish vaqti haqidagi ma’lumotlar shartnoma spetsifikatsiyasida keltirilgan.

​

Bid va Ask

Savdo platformasida aktivning ikkita narxi ko‘rsatiladi:

• Bid narxi (sotish) - xaridor tomonidan belgilangan talab narxi. U doimo Ask narxidan past bo‘ladi. Bu narxda qisqa pozitsiya ochiladi, ya’ni aktiv sotiladi;
• Ask narxi (sotib olish) - sotuvchi tomonidan belgilangan taklif narxi. U doimo Bid narxidan yuqori bo‘ladi. Bu narxda uzoq pozitsiya ochiladi, ya’ni aktiv sotib olinadi.

​

1 - Bid narxi (sotish), 2 - Ask narxi (xarid).

MetaTrader 4 savdo terminalida bitimlar ochayotgan yangi Foreks treyderlari bir nozik jihatni hisobga olishlari lozim. Ishlab chiquvchilar ongli ravishda yoki yo‘q, buyurtmalar oynasidagi sotib olish va sotish tugmalarining ranglarini o‘zgartirishgan.

​

Foydalanuvchi yozuvga e’tibor bermasdan, vizual ravishda grafikdagi chiziq rangi va tugma rangini taqqoslaydi. Bu yerda mantiqan Ask narxining qizil rangi sotishga mos keladi, ammo bu mumkin emas. Sotish narxi sotib olish narxidan yuqori bo‘lishi mumkin emas. MT4 da ishlayotganda bu jihatni hisobga oling yoki boshqa platformadan foydalaning, masalan, LiteFinance dan.

Broker

Broker - treyderlarga va investorlarga moliyaviy birja va birjadan tashqari bozorlarga kirish xizmatlarini ko‘rsatuvchi vositachi kompaniyadir.

Broker tomonidan taqdim etiladigan Foreks savdo xizmatlari:

• bepul savdo platformasi, demo hisobida investitsiyasiz Foreksda savdo qilish;
• treyderning topshirig‘iga ko‘ra bitimlarni amalga oshirish, likvidlik ta’minlovchilarga yoki ECN tizimiga xarid qilish yoki sotish uchun orderlarni yo‘naltirish;
• kredit yelkasini taqdim etish, qarz mablag‘lari bilan Foreksda savdo qilish;
• boshqa Foreks treyderlarining bitimlarini nusxalash imkoniyati, ijtimoiy treyding xizmatini boshqarish;
• bepul o‘quv materiallari, video darslar va boshqalarni taqdim etish;
• hamkorlik dasturida daromad olish imkoniyati, referallar va sub-hamkorlar foydasidan komissiya olish.

Broker komissiyasi - har bir standart lot uchun spredga qo‘shilgan markap, svop va ECN hisoblaridagi belgilangan komissiya.

Valyuta juftliklari turlari

Valyuta juftliklari bir-biridan quyidagi xususiyatlari bilan farqlanishi mumkin:

• likvidlik - istalgan vaqtda instrument bo‘yicha pozitsiya ochish imkoniyati. Bundan tashqari, EUR/USD va GBP/USD kabi yuqori likvidli aktivlar tor spredga ega. Past likvidli valyutalarga JAR randi va Venesuela bolivari kiradi;
• volatillik - narx o‘zgarishi tezligi va diapazoni xarakteristikasi. Masalan, USD/SGD juftligining kunlik volatilligi taxminan 0,46%, USD/JPY esa 0,98%. Yuqori volatilli juftliklar skalping va kanal strategiyalari uchun mos keladi. Past volatilli juftliklar esa barqaror trendlarni aniqlash uchun qulay;
• korrelyatsiya, agar juftliklarning grafiklari o‘xshash bo‘lsa to‘g‘ri, agar qarama-qarshi bo‘lsa teskari hisoblanadi. Korrelyatsiyadan signallarni aniqlashda foydalanish mumkin, chunki turli valyutalarda fundamental omillarga javob berish tezligi farqlanadi.

Investitsion maslahat. Volatillik darajasi va korrelyatsiya kuchini aniqlash uchun kalkulyatorlardan foydalaning. Ularni Investing kabi tahliliy resurslardan topish mumkin.

Asosiy valyuta juftliklari: "majorlar"

"Majorlar" — USD va yettita erkin ayirboshlanadigan valyutalardan birini o‘z ichiga olgan asosiy valyuta juftliklari. Ular valyuta bozori savdo hajmining 75 foizini tashkil etadi. Ularning o‘ziga xos xususiyatlari:

• o‘rtacha volatillikda yuqori likvidlik darajasi;
• yangiliklar chiqishida deyarli kengaymasdan tor spred;
• mamlakatlarning makroiqtisodiy statistikasi, yangiliklar va boshqa shu kabi instrument haqidagi ma’lumotlarga oson kirish imkoniyati.

Volatillik o‘zgarishi mumkin, ammo jadvaldan turli valyuta juftliklarining volatillik darajalari bir-biriga qanday nisbatda ekanligini ko‘rish mumkin.

Kanada, Avstraliya va Yangi Zelandiya dollarlari xomashyo valyutalariga kiradi, bu esa ularning kursiga ta’sir qiluvchi asosiy omillarni tahlil qilishni biroz osonlashtiradi.

Ikkinchi darajali valyuta juftliklari: "minorlar"

Minor valyuta juftliklari deb "major" valyutalarning o‘zaro kross-kurslariga aytiladi. Masalan, yevro va Kanada dollari yoki Yaponiya iyenasi va Shveytsariya franki. Kross-kurslarni prognoz qilish murakkabroq hisoblanadi, chunki AQSH dollarining bilvosita ta’sirini hisobga olish kerak bo‘ladi.

"Minorlar" korrelyatsion strategiyalar uchun juda qulay hisoblanadi. Masalan, Avstraliya va Yangi Zelandiya iqtisodiyotlari jug‘rofiy yaqinligi tufayli bir-biri bilan chambarchas bog‘langan. Bundan tashqari, har ikki mamlakatning milliy valyutalari xomashyo valyutalariga kiradi. Ularning kursiga ta’sir ko‘rsatadigan asosiy fundamental omillar eksport va import statistikasi hamda xomashyo narxlari bo‘ladi.

Ekzotik valyuta juftliklari

Ekzotik valyuta juftliklari tarkibiga rivojlanayotgan va rivojlangan mamlakatlarning milliy valyutalari kiradi. Ularning o‘ziga xos xususiyatlari - bu valyutalar kursini qo‘lda boshqarish, yuqori inflyatsiya va siyosiy xatarlar, hamda statistik ma’lumotlarning yetishmasligi tufayli prognoz qilishning murakkabligi. Ularning Foreks savdosidagi asosiy xususiyatlari:

• past likvidlik. Ekzotik valyutani sotib olish oson, ammo uni odatda katta chegirma bilan sotishga to‘g‘ri keladi. Boshqacha aytganda, bunday juftliklarda yuqori spred mavjud bo‘lib, u fundamental omillar ta’sirida ikki baravardan ham ko‘proq kengayishi mumkin;
• yuqori volatillik, trendlarda tez-tez chuqur pasayishlar kuzatiladi.

Foreks bozorida savdo qilishning qanday afzalliklari bor?

Yangi boshlovchi treyderlar uchun Foreksda savdo qilish quyidagi afzalliklarga ega:

• kirish chegarasi past. Minimal depozit - 50 AQSH dollari. Taqqoslash uchun, fond bozoriga kirish chegarasi - barcha bitim va vositachilik to‘lovlarini hisobga olgan holda 1000 AQSH dollaridan boshlanadi;
• past komissiyalar. Bozorning yuqori likvidligi tufayli foreks aktivlari tor spredga ega;
• bepul kredit yelkasi. Masalan, kriptovalyuta birjalarida kredit yelkasi pullik hisoblanadi;
• valyutaga amalda ega bo‘lmay turib, uni sotish imkoniyati. Brokerning bepul krediti;
• haqiqiy bozorda deyarli xatar-xatarsiz savdo tajribasini orttirish imkonini beruvchi sentli hisoblar;
• Foreksda savdo qilish uchun valyuta juftliklari, kriptovalyutalar, aksiyalar, qimmatbaho metallar va boshqalarni o‘z ichiga olgan ko‘plab aktivlar mavjud;
• professional treyderlarning bitimlarini nusxalash imkoniyati. Aksariyat Foreks brokerlari mijozlarga ijtimoiy savdo xizmatini taqdim etadi: reytingdan treyderni tanlash, daromadlilik va riskni boshqarish parametrlarini belgilash hamda "Nusxalash" tugmasini bosish kifoya;
• Foreksda ish kunlari 24 soat davomida savdo qilish mumkin, chunki Foreks bayram va dam olish kunlaridan tashqari uzluksiz ishlaydigan birjadan tashqari bozor hisoblanadi;
• salbiy balansdan himoyalanish hisobdagi mablag‘dan ko‘proq pul yo‘qotish imkonini bermaydi. Fond birjasidan farqli o‘laroq, bu yerda treyderlardan qarzlarni undirish bo‘yicha sud jarayonlari kam uchraydi;
• maslahatchilar yordamida Foreksda savdo qilish. Berilgan algoritm bo‘yicha bitimlarni avtomatik boshqarish.

Foreks savdosi dunyoning istalgan nuqtasidan amalga oshirilishi mumkin. Internetga ulangan kompyuter yoki mobil telefon orqali treyder bozor vaziyatini va ochiq bitimlarni masofadan turib kuzatishi mumkin. Muvaffaqiyatli savdo faqat ko‘nikma va tajribaga ega bo‘lgandagina amalga oshirilishi mumkin.

Foreksda savdo qilish bilan bog‘liq qanday risklar mavjud?

Foreks savdosi bilan bog‘liq xatarlar:

• volatillikning keskin ko‘tarilishi riski. Kutilmagan narx tebranishlarida zararni kamaytirish uchun stop-loss orderini qo‘yish zarur. Narx belgilangan darajaga yetganda bitim avtomatik ravishda yopiladi;
• kredit yelkasidan foydalanish tufayli zarar ko‘rish xatari. Risk-menejment qoidalariga zid ravishda bitim hajmini oshirishga intilish zararga olib kelishi mumkin;
• asosiy omil xatari. Ko‘pchilik kutganidan farq qiladigan yangilik paydo bo‘lishi xatari. Narx yo‘nalishi o‘zgaradi, bozorda muvozanat buziladi, spred kengayadi, slipajlar yuzaga keladi;
• tahlil xatosi xatari. Aktiv narxiga ta’sir etuvchi barcha omillarni hisobga olish, shuningdek, ularning har birining ahamiyatini to‘g‘ri baholash murakkab;
• texnik xatar: indikatorlarning qayta chizilishi, test natijalarini noto‘g‘ri ko‘rsatadigan kotirovkalardagi "bo‘shliqlar", internet aloqasining uzilishi;
• moliyaviy xatar, begona shaxslarning hisobga kirib olish xatari. Ko‘pincha parollar viruslar, keyloggerlar, fishing havolalari orqali o‘g‘irlanadi;
• hissiy xatar — emotsional holat tufayli xato qilish xatari;
• fors-major — bozor harakatiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan kutilmagan hodisa.

Xavf-xatardan to‘liq himoyalanishning iloji yo‘q. Himoyaning eng samarali usullari: stop-lossdan foydalanish, risk-menejment qoidalariga rioya qilish, turli xil aktivlarga investitsiya kiritish orqali xatarni taqsimlash, his-tuyg‘ularni boshqarish. Yangi treyderlarga muhim yangiliklar e’lon qilingan paytda volatillik oshishi mumkinligi sababli Foreksda savdo qilish tavsiya etilmaydi.

Yangi boshlovchi treyderlar uchun Foreksda savdo qilish yo‘riqnomasi

Yangi boshlovchi treyderlar uchun Forex savdosi. Tajribasiz Forex treyderi uchun harakatlar ketma-ketligi.

1-bosqich. Tayyorgarlik:

• treyding asoslari bilan tanishing. Quyidagi savollarga javob toping: Forex nima? Bozor qanday ishlaydi? Forexda nimalarni sotib olish va sotish mumkin? Bozorning asosiy ishtirokchilari kimlar? Asosiy tamoyillar va instrumentlarni tushunib olish zarur;
• asoslardan nazariyani chuqurroq o‘rganishga o‘ting. Texnik va fundamental tahlil instrumentlari, yordamchi vositalar (skrinerlar, treyderlar kalkulyatorlari, MyFxBook, CoinMarketCap) bilan tanishing. Risk-menejment qoidalarini o‘rganing.
• nazariyadan amaliyotga o‘ting. Forexdagi savdo strategiyalari turlari bilan tanishing va demo hisobda savdo qilish orqali bilimlaringizni mustahkamlang.

2-bosqich. Asosiy:

• Savdo rejasini ishlab chiqing. U savdo tizimi, narxlarni prognoz qilish usullari, fors-major holatlaridagi harakatlarni o‘z ichiga olishi kerak. Rejada maqsad va bosqichma-bosqich amalga oshirish ko‘rsatilgan bo‘lishi, har bir bosqichda oraliq natijalar tekshirilishi lozim;
• Savdo strategiyasi va tahlil instrumentlarini tanlang. Masalan, Forex savdo modelingizga moslashtirilgan strategiyalar, mualliflik savdo tizimlari va hokazolar;
• Strategiyalarni sinab ko‘ring. Savdo tizimi kotirovkalar tarixida sinovdan o‘tgan bo‘lishi kerak. Minimal xatar darajasida optimal daromad keltiradigan eng yaxshi sozlash variantlarini tanlash zarur. Test dasturlariga misollar: MT4, Fx Blue, Forex Simulator;
• Haqiqiy hisobga o‘ting. Lekin avval strategiyangizni demo-hisobda kamida 100-200 ta bitimda sinovdan o‘tkazing. Test natijalaridan chetga chiqish holatlari yuz bersa, to‘xtang va sabablarini aniqlang.
• Har doim potensial xatarlarni hisobga oling va hissiyotlaringizni nazorat qiling.

Yangi boshlovchi treyderlar uchun Foreks grafiklarini qanday o‘qish kerak

Deyarli barcha platformalarda uch xil grafik turi mavjud: chiziqli, shamli va barli grafiklari. Bundan tashqari, "krestik-nolik", Heikin Ashi, Renko kabi grafiklar ham bor bo‘lib, ular narxni hisoblash prinsipi bilan standart grafiklardan farq qiladi. Agar platforma imkoniyatlari ruxsat bersa, ularni skript yordamida qo‘shish mumkin.

Foreksda bir vaqtning o‘zida bir nechta grafikda savdo qilish mumkin. Masalan, klassik shamlar va Heikin Ashi grafiklari OHLC narxlarini hisoblashdagi turli yondashuvlari tufayli yaxshi kombinatsiya hisoblanadi.

Chiziqli grafiklar

Chiziqli grafik - bu taymfreymlarning yopilish narxlarini tutashtiruvchi uzluksiz chiziq ko‘rinishidagi narx aks ettirish usuli. Masalan, agar H1 vaqt oralig‘i tanlangan bo‘lsa, chiziq har bir soatning oxirgi narxlarini birlashtiradi.

Bu grafik ko‘rish nuqtai nazaridan qulay. Ayniqsa, narx va sirg‘anuvchi o‘rtachalarning kesishishi signal sifatida ishlatilganda foydali. Biroq, chiziqli grafik kam ma’lumot beruvchi hisoblanadi.

​

Gistogramma (bar) grafigi

Bar grafigi vertikal chiziq bo‘lib, uning yuqori va pastki qismlarida har ikki tomondan kichik "o’simtalar" mavjud. Vertikal chiziq tanlangan taymfreymdagi narx harakatini ko‘rsatadi. Chap tomondagi chiziq ochilish narxi, o‘ng tomondagi esa yopilish narxi hisoblanadi. Agar yopilish narxi ochilish narxidan yuqori bo‘lsa, vertikal chiziq yashil rangda bo‘lib, o‘suvchi barni bildiradi. Agar pastroq bo‘lsa va chiziq qizil rangda bo‘lsa, bu tushuvchi bar hisoblanadi.

Grafik narxning to‘rtala turini ham aks ettiradi. U kamdan-kam hollarda ishlatiladi, chunki vizual jihatdan sham grafikdan yutqazadi.

​

Yapon shamlari

Shamli grafiklar - narxni "soya"li shamning "tanasi" ko‘rinishida aks ettiruvchi grafik. Narxning "tanasi" vaqt oralig‘ining ochilish va yopilish narxlaridan shakllanadi. Masalan, H1 uchun bu bir soatning boshi va oxiridagi narxdir. Agar yopilish narxi ochilish narxidan past bo‘lsa, shamning tanasi qizil, yuqori bo‘lsa yashil rangda bo‘ladi. "Soyalar" esa vaqt oralig‘i, masalan, bir soat ichidagi narxning eng yuqori va eng past qiymatlarini ko‘rsatadi.

Yuqoridagi misolda Ripple kriptovalyutasi AQSH Qimmatli qog‘ozlar va birjalar komissiyasiga (SEC) qarshi sud jarayonida o‘z foydasiga chiqarilgan qarordan so‘ng keskin qimmatlashdi. Tartibga soluvchi organ XRP ni qimmatli qog‘oz deb hisoblagan, shu sababli tangalarni joylashtirish AQSH fond qonunchiligini buzish deb qaralgan. Sud boshqacha qaror qabul qildi, natijada narx bir kun ichida 0,9 AQSH dollaridan oshib ketdi (2-raqam). Shundan so‘ng treyderlar bu narx bitimlarni yopish uchun yetarlicha qulay deb hisoblab, sotuvlar boshlandi. Oqibatda narx 0,8 AQSH dollarigacha tushdi. Kun yakuniga ko‘ra shamning "tanasi" (1-raqam) shakllandi.

Foreksda yangi boshlovchi treyderlar uchun savdo strategiyalari

Savdo strategiyasi - bitimlarni ochish va yopishning umumiy g‘oyasidir. U savdo tizimining asosini tashkil etadi - bu risk-menejment, kotirovkalar tarixidagi sinovlar natijalarining statistikasi, fors-major holatlaridagi harakatlar va hissiyotlarni boshqarishni hisobga oluvchi to‘liq algoritmdir. Strategiya umumiy tavsiya bo‘lib, tizim har bir shaxs uchun alohida ishlab chiqiladi.

Buzib o'tish (Breakout)

Ko‘tariluvchi va pasayuvchi trendlardan tashqari, bozorda narxning gorizontal harakati - flet kuzatilishi mumkin. U quyidagi hollarda namoyon bo‘ladi:

• trend harakatidagi vaqtinchalik tanaffus - valyuta treyderlari vaziyatni baholaydi, narx yo‘nalishini o‘zgartirishi yoki harakatni davom ettirishi mumkin;
• yangiliklar/bayramlar/dam olish kunlari chiqishidan oldingi jimlik - yangilikdan so‘ng volatillik keskin oshadi, trend o‘zgarishi mumkin.

Flet hududining chegaralarini yangi paydo bo‘layotgan trend yo‘nalishida buzib o'tish paytida bitimni ochishni nazarda tutuvchi strategiya "buzib o'tish" savdosi deb ataladi.

Narx flet kanali chegarasini yorib o‘tib, yana unga qaytsa, buzib o'tish soxta hisoblanadi. Soxta signallarni aniqlashda quyidagilar yordam beradi:

• sham "tanasi"ning o‘lchami. Odatda, fletdagi shamlar kichik "tana" va "soya"larga ega. Savdo hajmi katta emas, bitimlar nisbatan kam, shuning uchun narx o‘rtacha qiymatdan deyarli farq qilmaydi. Buzib o'tish paytida sham "tanasi" va "soyasi"ning keskin kattalashuvi - trend boshlanishi uchun signal hisoblanadi;
• shakllar. Masalan, "uchburchak" shakli potensial buzib o'tish nuqtasini - narxning burchakka yaqinlashishini ko‘rsatishi mumkin;
• asosiy omillar. Yutuq uni mantiqan tushuntiradigan yangilik bilan birga keladi.

​

Misol. Soatlik oraliqda deyarli aniq "uchburchak" shakli hosil bo‘ldi. "Uchburchak" ichidagi shamlar kichik, narx harakatsiz turganini ko‘rish mumkin. Birinchi buzib o'tish kichik shamlar bilan sodir bo‘ladi va yorib o‘tuvchi sham oldingilaridan kattaroq bo‘lsa-da, narx "uchburchak" ichiga qaytadi. Soxta buzib o'tishlardan himoyalanish uchun stop-loss orderini qo‘llash zarur.

So‘ngra narx yana "uchburchak" burchagidagi qo‘llab-quvvatlash darajasidan sapchiydi va qarshilikni katta o‘suvchi sham bilan yengib o‘tadi. Keyingi shamda uzoq muddatli pozitsiyani ochish mumkin.

Sirpanuvchi o‘rtacha qiymatlarning kesishishi

Sirpanuvchi o‘rtacha qiymatlarning kesishishi g‘oyasi (inglizcha: moving average, MA) va ularga nisbatan narxning joylashuvi ko‘plab oddiy strategiyalarda qo‘llaniladi:

• Katta davr bilan o‘rtacha sirpanuvchi - sekin, joriy qisqa muddatli narx o‘zgarishiga kechikib javob beradi, lekin uzoq muddatli tendensiyani aniqroq ko‘rsatadi;
• Kichik davr bilan sirpanuvchi - tez, joriy narx o‘zgarishi bilan deyarli zudlik bilan o‘z yo‘nalishini o‘zgartiradi. U orqali qisqa muddatli impulslarni kuzatish mumkin.

Signal: tez sirpanuvchi sekin sirpanuvchini kesib o‘tadi. Ikkala MA bir xil yo‘nalishga ega bo‘lgani ma’qul. Tez MA pastdan yuqoriga kesib o‘tsa, narx sirpanuvchilardan yuqorida va yuqoriga yo‘nalgan bo‘lsa - trend ko‘tariluvchi hisoblanadi. Yuqoridan pastga kesib o‘tsa, narx sirpanuvchilardan pastda va pastga yo‘nalgan bo‘lsa - pasayuvchi trend.

​

Tez sirpanuvchi (24) - to‘q sariq, sekin sirpanuvchi (120) - ko‘k. Vaqt oralig‘i - H1.

• 1 - signal yo‘q. Tez sirpanuvchi yuqoriga yo‘naltirilganda, narx yo‘nalishi pastga bo‘ladi;
• 2 - signal yo‘q. Tezkor MA va narx turli yo‘nalishlarda harakatlanadi;
• 3 - kuchsiz signal. Bitimni faqat tezkor MA va narx yuqoriga ko‘tarilayotgandagina ochish mumkin;
• 4 - kuchli signal. Tezkor MA va narx pastga yo‘nalgan. Sekin MA ning gorizontal yo‘nalishi qabul qilinadi.

Qo‘shimcha filtrlar kiritish tavsiya etiladi. MA sozlamalarini har bir valyuta juftligi uchun alohida tanlash mumkin. Oddiy sirpanuvchilar o‘rniga eksponensial sirpanuvchilardan foydalanish mumkin.

Donchian kanallari

Donchian kanallari - sozlamalarda ko‘rsatilgan davr uchun narxning o‘rtacha qiymatiga nisbatan o‘rtacha harakat diapazonining chegaralarini shakllantiruvchi kanal indikatorlarining bir turi hisoblanadi. Narx o‘zgaruvchanligi qancha yuqori bo‘lsa, kanal shuncha keng bo‘ladi.

Indikator tanlangan davr uchun narxning maksimal va minimal qiymatlarini ko‘rsatadi. Boshqa kanal indikatorlaridan farqli o‘laroq, bu yerda kanal chegaralari narxni kuzatib boradi. Shuning uchun "kanal yorilganda bitimni ochish" tavsiyasi ishlamaydi, chunki aslida kanal yorilishi sodir bo‘lmaydi.

Strategiyaning g‘oyasi quyidagicha:

• kanalning ikkala chizig‘i ham gorizontal - maksimum va minimumlar o‘zgarmaydi, bozorda aniq trend harakati kuzatilmaydi;
• yuqori chiziq ko‘tariladi, pastki chiziq gorizontal qoladi - o‘zgarmas minimum fonida yangi maksimumlar qayd etila boshlaydi, ko‘tarilish trendi shakllanadi;
• pastki chiziq pasayadi, yuqori chiziq gorizontal qoladi - o‘zgarmas maksimum fonida yangi minimumlar qayd etila boshlaydi, pasayish trendi shakllanadi.

Tasdiqlovchi signal: ikkinchi chiziq ham birinchi chiziq tomon harakatlanishni boshlaydi, bitimni ochsa bo‘ladi.

Ko‘rsatkich asosiy indikatorlar qatoriga kirmaydi. Shuning uchun, agar u platformada bo‘lmasa, uni qo‘lda qo‘shing. Platformaga indikator "Fayl" → "Ma’lumotlar katalogini ochish" menyusi orqali MQL4/Indicators jildiga nusxalanadi. Qo‘shgandan so‘ng platformani qayta ishga tushiring.

​

Misol. Kunlik intervaldagi ko‘rib chiqilayotgan davr - 20 kun. U sozlamalarda ko‘rsatiladi.

• 1 - ishlaydigan signal. Kanal pastki chizig‘i pastga qarab harakatlanishni boshlaydi, bir necha shamdan so‘ng uning ortidan yuqori chiziq ham harakatlanadi;
• 2 - tasdiqlovchi signal yo‘q. Pastki chiziq yuqori chiziqdan keyin ko‘tarila boshlaganda, yuqori chiziq allaqachon gorizontal holatda bo‘ladi;
• 3 - tasdiqlovchi signal yo‘q. Yuqori chiziq gorizontal holatda qoladi;
• 4 - kuchsiz signal. Yuqori chiziq pastga harakatni oldinroq boshlagan bo‘lsa, bu pasayuvchi trend boshlanishiga ishora bo‘ladi. Bu holda quyi chiziqning pastga harakatlanishi tasdiqlovchi signal bo‘ladi;
• 5 - soxta signal. Kanal chegaralari pastga yo‘nalgan, narx esa yuqoriga ko‘tarilmoqda.

Donchian kanallari to‘laqonli strategiya emas, balki savdo tizimi uchun g‘oyadir. Bunday talqinda signallarning 50 foizi yo soxta, yo kuchsiz bo‘ladi. Shuning uchun har bir aktiv uchun individual sozlamalarni tanlash va qo‘shimcha filtrlar - darajalar, ossillatorlarni qo‘shish kerak.

Foreks bozorida yangi treyderlar uchun maslahatlar

Asosiy maslahat - Foreksda katta pulni tez va oson topish mumkin degan xomxayoldan voz keching. Yodda tutingki, moliya bozorida kimdir foyda ko‘rsa, boshqa birov zarar ko‘radi.

Yangi treyderlarga bir nechta asosiy tavsiyalar:

• Depozitni to‘ldirishga shoshilmang, avval demo-hisobda mashq qiling. Foreksda haqiqiy savdoga o‘tishdan oldin, savdo tizimingiz barqaror foyda keltirayotganiga ishonch hosil qiling. Muvaffaqiyatli bitimlar soni kamida 100 ta bo‘lishi kerak, deb hisoblanadi;
• Algoritmga qat’iy rioya qiling. Bitimlarni qaysi tamoyil bo‘yicha ochish, bozordan qanday chiqish, fors-major holatlariga qanday munosabat bildirish kerakligini aniq bilishingiz lozim. Maqsadingiz va unga erishish yo‘llari haqida aniq tasavvurga ega bo‘ling. Bitimlarni tartibsiz ochish muvaffaqiyatsizlikka mahkumdir;
• Risk-menejment qoidalariga amal qiling. Ba’zida ko‘proq daromad olish uchun tavakkal qilish ham mumkin. Biroq nimani va qachon buzish mumkinligini bilish uchun bu qoidalarni "A" dan "Ya" gacha tushunish kerak. Buning uchun katta savdo tajribasi ham talab etiladi;
• Hissiyotlaringizni nazorat qiling. Eng ko‘p uchraydigan xatolardan biri - hissiyotlarga berilib, savdo tizimini e’tibordan chetda qoldirishdir. Psixologik omillar ta’sirida qilingan o‘ylanmagan harakatlar muqarrar ravishda zararlar keltirib chiqaradi.

99% hollarda kapital yo‘qotilishiga Forex brokeri yoki tahlilchi emas, balki treyderning o‘zi sabab bo‘ladi. Shuning uchun ma’lumotlarni sinchkovlik bilan tekshirish, oferta va savdo shartlari ro‘yxatini diqqat bilan o‘qish, risk-menejment qoidalariga qat’iy rioya qilish zarur. Harakatlaringiz uchun faqat o‘zingiz javobgar ekanligingizni unutmang.

Bozorlarni chuqur o‘rganing

Valyuta, fond va tovar-xomashyo bozorlari bilan ishlashda ularning ishlash tamoyillarini tushunish juda muhim:

• EUR/USD kursiga, BTC qiymatiga yoki neft fyucherslariga qanday fundamental omillar ta’sir ko‘rsatishini bilib oling;
• aktivning qisqa va uzoq muddatli oraliqlardagi volatillik darajasi qanday;
• qaysi aktivlar bilan kuchli to‘g‘ri va teskari bog‘liqlik mavjud. Bu dastlabki signallarni kuzatishga yordam beradi. Misol uchun, agar bug‘doy narxi ko‘tarilsa, makkajo‘xori narxi ham ko‘tarila boshlaydi.

Shuningdek, faoliyat yuritmoqchi bo‘lgan bozoringizdagi yangiliklarni kuzatib borish zarur. Masalan, agar siz kriptovalyuta bilan savdo qilsangiz, OPEKning neft qazib olish hajmi bo‘yicha qarorlarini kuzatishingiz shart emas, ammo kriptovalyuta bo‘yicha yangiliklar lentasi doimo ko‘z oldingizda bo‘lishi kerak.

Reja tuzing va unga amal qiling

Harakatlar rejasi - bu sizni bosqichma-bosqich maqsadga yaqinlashtiradigan savdo tizimi yoki strategiyasidir. U quyidagi savollarga javob berishi lozim:

• nimaga erishmoqchisiz va qancha vaqt ichida? Masalan, "oyiga 10% barqaror daromad olish" yoki "depozitni 6 oydan so‘ng ikki baravarga ko‘paytirish";
• bunga qanday erishish mumkin? O‘z strategiyangiz yordamida, professional treyderlar bitimlaridan nusxa ko‘chirish yoki aktivni sotib olib saqlab turish yo’li bilan;
• savdo tizimi qanday ishlaydi va qanday natijalar ko‘rsatadi? Qaysi signallar asosiy va qaysilari tasdiqlovchi? Bitimning risk darajasi qanday? Bozordan qanday chiqib ketish mumkin?
• va eng muhimi - fors-major holatida nima qilish kerak?

Mashq qiling

Nazariyaning amaliyotda mustahkamlanmasa, ma’nosi yo‘q. Nazariya asos beradi, lekin voqealar rivojlanishining barcha variantlarini qamrab ololmaydi. Faqat haqiqiy bozor bilan to‘qnashib, indikatorlarni sinab ko‘rish orqali siz zarur ko‘nikmalarga ega bo‘lasiz.

Bir nechta maslahat:

• Indikator bilan tanishgach, darhol demo-hisobda mashq qiling;
• Strategiya bilan tanishib chiqqandan so‘ng, barqaror foyda ko‘rguningizcha uni takomillashtiring. Agar strategiya samara bermasa, uni o‘zgartiring va yangi strategiyada mashq qiling;
• Treyderlik forumlarida savollar berishdan tortinmang. Ko‘plab tajribali treyderlar yangi boshlovchi treyderlarga mamnuniyat bilan yordam berishadi;
• "Treyder kundaligi"dan foydalaning. Bu harakatlar tarixini qayd etuvchi dastur bo‘lib, ma’lumotlarni guruhlash va natijalarni saralanuvchi jadvallar, diagrammalar, gistogrammalar ko‘rinishida chiqarish imkoniyatiga ega.

Bozorning "ob-havo sharoiti"ni prognoz qiling

Tanlangan aktivga nisbatan bozor holatini baholash uchun quyidagilarni qiling:

• Joriy trendni kuzating. Yangi sessiya ochilganda narx qaysi yo‘nalishga o‘zgardi? Uzoq muddatli vaqt oralig‘ida (H4, D1) trend qaysi tomonga rivojlanmoqda?
• Burilish yoki trendning davom etish naqshlarining shakllanishini tekshiring. Qo‘llab-quvvatlash va qarshilik darajalari, trend chiziqlarini chizish imkoni bormi? Talab va taklif zonalari ko‘rinayaptimi?
• Hozirgi paytda qanday yangiliklar e’lon qilindi va iqtisodiy taqvimga ko‘ra yaqin kelajakda qaysi yangiliklar kutilmoqda? Bozor kayfiyatini baholang.

Muvaffaqiyatli prognoz tuzish uchun texnik, grafik va fundamental tahlil usullarini birlashtiring.

Chegaralaringizni biling

Bitta bitimda qancha yo‘qotishga tayyorligingizni aniqlang. Punkt qiymatini hisobga olgan holda stop-lossning maksimal uzunligini qanday belgilashingizni o‘ylang. Punkt qiymatini hisobga olgan holda barcha ochiq bitimlarning ruxsat etilgan maksimal hajmini belgilang.

Trend barqaror va pozitsiya hajmini oshirish mumkindek tuyulsa ham, agar bu risk-menejment qoidalarini buzadigan bo‘lsa, bunday qilmang. Xuddi shu narsa Martingeyl usulida ham amal qiladi: ruxsat etilgan risk darajasini reja tuzish va savdo tizimini ishlab chiqish bosqichidayoq belgilab olish lozim.

To‘xtash vaqtini bilish

Monitorni doimiy ravishda kuzatib turish imkonsiz - bu charchatadi va vaqtingizni oladi. Ammo "trendning abadiy davom etishi"ga umid qilib, oxirigacha kutish ham xato:

• kechiktirilgan buyurtmalar, stop-loss va teyk-profitdan foydalaning. Stop-loss ehtimoliy zararni cheklaydi, teyk-profit esa belgilangan narx darajasiga yetganda bitimni foyda bilan yopadi;
• treyling-stopdan foydalaning. Bu dinamik stop-loss bo‘lib, narxni prognozingiz yo‘nalishida kuzatib boradi va narx teskari yo‘nalishga o‘zgarganda to‘xtaydi. Ko‘pchilik savdo platformalarida mavjud;
• pozitsiyani qisman yopish taktikasini qo‘llang. Masalan, maqsadingiz bitimdan 20 AQSh dollari olish. Punkt qiymati - 1 AQSh dollari (EUR/USD juftligi uchun bu 0,1 lot hajmiga to‘g‘ri keladi). Narx 20 punktga yetgach, bitimning 50 foizini yoping, qolgan 50 foizini 10 punkt masofada treyling-stop bilan himoyalang.

Trend harakatidan maksimal foyda olishga intiling, lekin minimal xatar bilan. Bu vazifa uchun treyling-stop eng maqbul yechim hisoblanadi.

Hissiyotlaringizni hisobga oling

Hissiy holat natijalarga bilvosita ta’sir ko‘rsatadi va ba’zan muammolarga sabab bo‘ladi:

• Qaror qabul qilishdan qo‘rqish va FOMO - boy berilgan imkoniyatlar sindromi;
• Ochko‘zlik, hamma narsani darhol ishlab topish istagi;
• G‘azab, jahldorlik, qahr. Ehtimoliy sabablar: bozor noto‘g‘ri yo‘nalishda ketayotgani, qulay fursatning boy berilgani, bitimning zarar keltirishi va hokazo;
• Umidsizlik - bu holatda kishi depozitning kamayib borayotganini kuzatadi, ammo bitimni yopish kerakligini bilsa-da, hamon yaxshilanishga umid qiladi;
• Parishonxotirlik, charchoq. Ko‘pincha grafiklarni uzluksiz kuzatish natijasida yuzaga keladi. Natijada reaksiya va fikrlash aniqligi pasayadi;
• Olomonga ergashish, ko‘pchilik ortidan o‘ylamasdan qaror qabul qilish;
• Quvonch, eyforiya, muvaffaqiyatni takrorlashga intilish risk hissini yo‘qotishga olib kelishi mumkin.

Yagona qoida - iloji boricha sovuqqonlik saqlash, hissiyotlarni jilovlash va harakatlar rejasiga qat’iy amal qilish. Hech qanday spontan harakatlar, achinishga o‘rin yo‘q. Faqat shunday yo‘l tutibgina ijobiy natijaga erishish mumkin. Agar his-tuyg‘ularingiz nazoratdan chiqayotganini sezsangiz, tanaffus qiling va muhitni o‘zgartiring.

Shoshilmang

Tezlik skalpingda muhim ahamiyatga ega, chunki unda bitimlar bozorda atigi bir necha daqiqa ushlab turiladi. Kun ichidagi strategiyalar esa bitimni kun oxirigacha yopishni nazarda tutadi, bu esa svopda tejash imkonini beradi. Bu yerda 5-8 sham narx harakatini olish kifoya.

H1 vaqt oralig‘ida savdo kuni 24 ta shamdan iborat bo‘lib, ularning har biri bir soatga to‘g‘ri keladi. Ulardan birida signal paydo bo‘lganda, treyderning keyingi shamda bitim ochish to‘g‘risida qaror qabul qilishi uchun butun bir soat vaqti bor. Yoki yana kutishi mumkin.

Doimo o‘rganing

Professional treyder har kuni o‘rganadi. Har kuni yangi bilimlar olishga intiling:

• Turli savdo instrumentlarida ko‘nikmalaringizni oshiring, yangi g‘oyalarni ishlab chiqing, ularni boshqa treyderlar bilan muhokama qilishdan tortinmang;
• Risk-menejment doirasidan chiqmasa, tajriba o‘tkazishdan qo‘rqmang;
• Zarur bo‘lganda savdo rejangizga o‘zgartirishlar kiriting. Maqsadlarga erishish jarayonida ular o‘zgarishi mumkin.

Nafaqat yangi bilimlar olishga, balki bozorni intuitiv tushunishni rivojlantirishga ham intiling.

Xulosa

Yangi treyder Foreks haqida bilishi kerak bo‘lgan ma’lumotlar:

• Foreks - aktiv narxlaridagi farqdan daromad olish demakdir. Kelajakdagi narx darajasi prognozi qanchalik aniq bo‘lsa, foyda shunchalik yuqori bo‘ladi;
• Muvaffaqiyat kaliti - bilim, doimiy amaliyot, demo-hisob va testda strategiyalarni sinab ko‘rish, risk-menejment qoidalariga rioya qilish hamda hissiyotlarni boshqarishdir;
• Haqiqiy hisobda bitim ochishdan oldin treyding tamoyillarini, terminologiyani tushunish, savdo platformasida ishlashning asosiy ko‘nikmalariga ega bo‘lish va aniq harakatlar rejasini tuzish zarur;
• Harakatlar rejasi quyidagi savollarga javob berishi lozim: maqsadlar va ularga erishish muddati qanday? Qanday instrumentlar qo‘llaniladi? Savdo tizimidan nimani kutish mumkin? Qanday xatarlar mavjud? Favqulodda vaziyatlarda nima qilish kerak?
• Savdo tizimi quyidagi savollarga javob berishi kerak: bitim qanday, qachon va qaysi tamoyil asosida ochiladi? U qaysi tamoyilga ko‘ra yopiladi? Qaysi signallar asosiy, qaysilari qo‘shimcha hisoblanadi?

O‘z kuchingizga ishoning, yangi narsalarni o‘rganishga intiling, rejaga amal qiling va vaqtinchalik muvaffaqiyatsizliklar yuz berganda taslim bo‘lmang.