Foreksda lot nima va uni qanday hisoblash mumkin

2025.07.28 2025.07.28 Foreksda lot nima va uni qanday hisoblash mumkin

Oleg Tkachenkohttps://litefinance.uz/blog/authors/oleg-tkachenko/

Foreks bozorida lot - bu pozitsiya hajmi bo‘lib, odatda qat’iy belgilangan miqdordir. Buni tushunish uchun bir qadoq tuxumni ko‘z oldingizga keltiring: odatda tuxum donalab emas, balki 10 yoki 12 donadan qadoqlab sotib olinadi. Xuddi shunga o‘xshab, Foreksda ham bitimlar alohida valyuta birliklari bilan emas, balki lotlar deb ataladigan "qadoqlar" bilan amalga oshiriladi.

Bitim hajmi faqat lotlarda ifodalanadi. Lot hajmi risk darajasiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi: savdo hajmi qanchalik katta bo‘lsa, risk va potensial foyda shunchalik yuqori bo‘ladi. Risk-menejment qoidalari har qanday aktivning risk darajasini uning volatilligi va kredit yelkasini hisobga olgan holda hisoblash imkonini beradi. Treyder kalkulyatori yordamida har bir pozitsiya uchun riskni qanday aniq hisoblash mumkinligini ushbu maqolada o‘qing.

Asosiy xulosalar

• Foreks bozorida lot — bu asosiy valyutaning belgilangan miqdorini ifodalovchi pozitsiya hajmining o‘lchov birligi bo‘lib, lotning hajmi risk darajasiga bevosita ta’sir qiladi.
• Bitta standart lot odatda, hisobning bazaviy valyutasining 100 000 pul birligini tashkil qiladi. Kamroq o‘lchamdagi partiyalar mavjud, jumladan mini (0,1 standart lot yoki 10 000 birlik), mikro (0,01 standart lot yoki 1000 birlik) va nano (0,001 standart lot yoki 100 birlik).
• Kichikroq hajmdagi lotlardan foydalanish treyderlarning risklarni boshqarish strategiyasi va hisob turlariga bog‘liqdir. Masalan, sentli schyotlar nano-lotlar bilan bitimlar tuzishga imkon beradi, lekin shunga mutanosib ravishda kamroq miqdorda foyda olinadi.
• Turli brokerlar har xil hajmdagi lotlarni taqdim etishlari mumkin, bu esa kredit yelkasidan foydalanmasdan ham minimal depozit miqdorini kamaytirish imkonini beradi.
• Lot tushunchasi nafaqat valyutaga, balki boshqa savdo aktivlariga, masalan, neftga ham tatbiq etiladi. Treyderlar o‘z bitimlari hajmi to‘g‘risida qaror qabul qilishda, brokerining spetsifikatsiyalari va kredit yelkasidan foydalanish qoidalari haqida ma’lumotga ega bo‘lishlari kerak.

Foreks lotining o‘lchami qanchaga teng?

Odatdagi tushunchada lot — bu treyder ochadigan valyuta pozitsiyasi hajmining standart o‘lchov birligidir. Ya’ni, investor u yoki bu valyutani keyinchalik yanada manfaatli narxda sotish maqsadida sotib olish uchun qo‘yadigan pul miqdori. Lotni hisoblash risklarni boshqarish tizimining tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib, savdoga muvozanatli va tizimli yondashadiganlar uchun tavsiya etiladi.

Keling, foreksda 1 ta lot nimaga tengligini ko‘rib chiqamiz:

Foreksdagi standart lot — bu bazaviy valyutaning 100 000 birligidir. Masalan, agar EUR/USD kotirovkasi 1,1845 ga teng bo‘lsa, u holda 1 lot hajmidagi pozitsiya 118 450 kotirovka valyutasiga teng bo‘ladi, ya’ni 100 000 yevro sotib olish uchun aynan shuncha AQSH dollarini berish kerak bo‘ladi.

Bazaviy valyuta — bu boshqa valyutaga sotiladigan yoki sotib olinadigan valyutadir. Kotirovkalarda asosiy valyuta har doim birinchi o‘rinda turadi, kotirovka qilinadigan valyuta esa ikkinchi o‘rinda turadi. Kotirovkalangan valyutada valyuta juftligining narxi aks ettiriladi. Masalan:

• 1,29412 kotirovkasida GBP/USD bo‘yicha 0,01 lot 1000 GBP evaziga 1 294,12 AQSH dollarini berish kerakligini anglatadi.
• EUR/AUD bo‘yicha 0,01 lot 1,65981 kotirovkasida 1000 EUR evaziga 1 659,81 AUD berish kerakligini anglatadi.

Bazaviy valyutaning 100 000 birligiga teng bo‘lgan 1 ta standart lot qiymati valyutalar uchun mos keladi. Boshqa aktivlarda lotning o‘lchovi farq qiladi. Misol uchun, aksiyalarda — bu lotdagi aksiyalar soni bo‘lib, u qaysi aksiya haqida gap ketayotganiga bog‘liq. Neftda — barrellar, oltinda esa — troya unsiyalari bo‘ladi. Lotning qiymatini, bitta kontraktdagi aktivning shartli birliklari sonini spetsifikatsiyada ko‘rish mumkin.

​

• Mini lot (yozilish variantlari: minilot, mini-lot) — standart lotning 0,1 qismiga yoki asosiy valyutaning 10 000 birligiga teng.
• Mikro lot (yozilish variantlari: mikrolot, mikro-lot) — standart lotning 0,01 qismiga yoki asosiy valyutaning 1 000 birligiga teng.
• Nano lot (yozilish variantlari: nanolot, nano-lot) — standart lotning 0,001 qismiga yoki asosiy valyutaning 100 birligiga teng. Brokerlarning savdo shartlarida kamdan-kam uchraydi.

​

Ko‘pchilik treyderlar turli xil hisob turlari bo‘yicha minimal va maksimal lot talablariga ega. Yuqori chegara odatda 100 lot bilan, quyi chegara esa 0,01 lot bilan belgilanadi. Yuqoridagi misolni olsak, minimal investitsiya 1184 AQSH dollarini tashkil etadi. 1:100 leverejdan foydalanilsa, boshlash uchun 11,84 AQSH dollari miqdoridagi minimal depozit yetarli bo‘ladi.

Albatta, bu barcha 100% mablag‘ (risk-menejment nuqtai nazaridan qat’iyan man etiladi) bitimga investitsiya qilinishi sharti bilan. Yana bir imkoniyat — sentli hisoblardan foydalanish (agar broker bunday imkoniyatni taqdim etsa). Sentli hisoblarning yagona farqi — bu yerda hisob-kitoblar dollarda emas, balki sentlarda yuritiladi. Bunday holda 11,84 AQSH dollari kredit leverejidan foydalanmasdan minimal mikrolotni sotib olish uchun yetarli bo‘ladi. Sentli hisobvaraqlarning yagona farqi — bu yerda hisob-kitoblar dollarlarda emas, balki sentlarda olib boriladi, 11,84 dollar. Bu holatda kredit yelkasidan foydalanmasdan minimal mikrolotni sotib olish uchun AQSH dollari yetarli bo‘ladi.

​

Ushbu skrinda savdo terminalida orderni ochish oynasi namoyish etilgan. Treyder "Lotlardagi bitim hajmi" bo‘limida sozlamalarda belgilangan lot hajmini tanlaydi va u bitimni faqat bosqichma-bosqich ko‘paytirishi mumkin, qadam ham hisob ning spetsifikatsiyasida nazarda tutilgan. Misol uchun, Classic hisobi bo‘yicha eng kichik qadam 0,01 lotni tashkil etadi. Treyder pozitsiya hajmini dastaki usulda lotning yuzdan bir qismigacha aniqlik bilan kiritishi mumkin, masalan 0,06; 0,07 yoki 1,23 lot va h.k.

Bu muhim! Klassik terminologiyaga qaramay, ayrim brokerlar undan chetlashishga jur’at etishadi. Masalan, brokerlardan biri treyderlarni darhol 1 lot 10 000 bazaviy valyuta birligiga teng ekanligi haqida ogohlantiradi. Ehtimol, bu kredit yelkasisiz minimal depozit miqdorini kamaytirish uchun qilingan. Har qanday holatda ham savdoni boshlashdan oldin shartnoma taklifini, hisob va kontrakt spetsifikatsiyalarini diqqat bilan o‘qib chiqishimiz lozim.

Foreksda 1 lot nima?

Foreksda savdo qilish lotlar deb ataladigan savdo birliklarining faqat ma’lum hajmlari bilan bitimlarni ochishga imkon beradi. Treyderda, masalan, roppa-rosa 1000 yevro sotib olish imkoniyati yo‘q, u 1 lot, 2 lot yoki 0,01 lot sotib olishi mumkin va hokazo. Lot — bu aktiv shartnomasi hajmini aniqlash uchun ishlatiladigan atama. Bu bitim hajmi, treyder tomonidan sotib olinishi yoki sotilishi mumkin bo‘lgan aktiv hajmi (valyutalar, neft barrellari va boshqalar).

• Misol. 1 barrel neft narxi — 40 dollar. AQSH. Sotib olish yoki sotish uchun order qo‘yar ekan, treyder unda barrellar sonini emas, balki lotlar sonini ko‘rsatadi. Lot — bu kontrakt spetsifikatsiyasida ko‘rsatilgan, belgilangan miqdordagi barrellardan iborat bo‘lgan kontrakt. Har bir brokerning kontrakt hajmi har xil bo‘lishi mumkin: bir brokerda — 10 barrel, ikkinchisida — 100 barrel. Ikkala holatda ham bitim 1 lot hajmida tuziladi, lekin birinchi holatda uning obyekti — 10 barrel, ikkinchi holatda — 100 barrel.

Lot hajmi turlari

Lot hajmi potentsial foyda va riskka ta’sir qiladi. Foreks bozorida har xil turdagi lotlar mavjud bo‘lib, ular shaxsiy kapital va tajriba darajasini hisobga olgan holda savdo qilish imkonini beradi. Keling, ularning asosiy turlarini ko‘rib chiqamiz.

Mini lot

Mini-lot — bu standart lotning 10 foizini tashkil etadigan lot hisoblanadi. Mini-lotli hisoblarda 1 lot hajmli bitimni ochganingizda, siz standart lot bilan bo’lgani kabi 100 000 o‘rniga 10 000 birlik bazaviy valyutani sotib olasiz yoki sotasiz. Mini-lotning qulayligi shundaki, u bitimga kamroq mablag‘ jalb qilish imkonini beradi — ya’ni depozitning kamroq miqdori talab etiladi.

Mikro lot

U nima uchun kerakligini misolda ko‘rsatib beraman.

EUR/USD valyuta juftligi aktiv hisoblanadi, uning kursi 1,1826. Bir standart lot bazaviy valyutaning 100 000 birligiga teng. Bir lot hajmidagi bitimni amalga oshirish uchun treyder 100 000 yevro sotib olishga 118 260 AQSH dollari sarflashi kerak. Xususiy treyderda bunday miqdordagi erkin mablag‘ bo‘lishi ehtimoldan yiroq. Savdo shartlariga ko‘ra, lotning minimal hajmi 0,01 ga teng. Biroq bu holda ham treyder 1 182,60 AQSH dollari sarflashi lozim. Risk-menejment qoidalariga binoan, bitta bitim uchun yo‘l qo‘yiladigan risk depozit summasining 2 foizidan oshmasligi lozim. Bu esa 0,01 lot hajmidagi minimal bitim uchun treyderga 1 182,60 * 50 = 59 130 AQSH dollari kerak bo‘lishini anglatadi. Risk-menejment qoidalari depozit summasining 2% miqdorida bitim uchun yo‘l qo‘yiladigan risk haqida gapiradi. Bu shuni anglatadiki, 0,01 lot hajmidagi minimal bitim uchun treyderga 1 182,60*50 = 59 130 AQSH dollari kerak bo‘ladi.

Mikro-lot — bu standart lotning 1 foizidir. EUR/USD juftligi bo‘yicha 1 lot hajmli bitimni ochayotganda, treyder 1000 yevroni 1 182,60 AQSH dollariga sotib oladi, 0,01 lot hajmli bitim esa 10 yevroni 11,83 AQSH dollariga sotib olish mumkinligini anglatadi.

Nano lot

Nano-lot standart lotning 0,1 foizini tashkil etadi. Nano-lotli hisoblar sentli hisoblar deb yuritiladi. Bu yerda 1 lot asosiy valyutaning 100 birligiga teng keladi. Oldingi bo‘limdagi misolni namuna qilib olsak, 1 lot hajmidagi bitim 118,26 AQSH dollari evaziga 100 yevro sotib olish yoki sotishni anglatadi. Eng kichik hajmdagi 0,01 lotlik bitim esa 1,1826 AQSH dollari evaziga 1 yevro sotib olishni anglatadi.

Standart hisoblarda bunday kichik miqdordagi bitimlarni ochish ko‘zda tutilmagan. To‘g‘ri, sentli hisoblarning bir kamchiligi bor — nafaqat bitim hajmi, balki potensial foyda ham 1000 barobarga kamayadi. Shu sababli, sarflangan vaqtni qoplash va daromad olish maqsadi mavjud bo‘lgan professional treydingda sentli hisoblardan foydalanilmaydi.

Sentli hisoblar nima uchun kerak:

• Tajriba orttirish uchun. Demo-hisoblar kotirovkalari ko‘pincha haqiqiy narxlardan yiroq. Demo-hisob — bu simulyator, nano-hisob — qat’iy real sharoitlarda savdo qilish. Shuning uchun demo-hisoblardan real bozorga o'tishda, endigina ish boshlagan treyderlar avval sentli hisoblarni tanlaydilar.
• Strategiyalarni ishlab chiqish, real hisobda maslahatchilarni sinab ko‘rish uchun. Forvard testlash savdo tizimining real bozorda ishlash qobiliyatiga to‘liq ishonch bermaydi. Agar tizim sentli hisoblarda foydani ko‘rsatsa, demak, u standart hisoblarda ham ishlaydi.
• Yangi instrumentlar — skriptlar, indikatorlar va boshqalarni sinovdan o‘tkazish uchun.
• Emotsional barqarorlikni oshirish uchun. O‘zingizning real pullaringizni yo‘qotish, hissiy jihatdan bitimlarni virtual pullarga tuzishga nisbatan murakkabroqdir.

Standart lotdan foydalanish

Standart lot — brokerning savdo shartlarida ko‘zda tutilgan shartnomaning maksimal mumkin bo‘lgan hajmidir. Maksimal lotni standart lot bilan adashtirmang:

• Standart lot, mini lot va mikrolot — bu bitta shartnomadagi aktiv birliklarining miqdorini belgilashdir. Misol uchun, standart lot — 10 barrel neft yoki EUR/USD valyuta juftligida 100 000 yevro, mini lot esa mos ravishda 1 barrel va 10 000 yevrodir.
• Maksimal lot — bu bitim bo‘yicha mumkin bo‘lgan maksimal lotlar sonidir. Masalan, 5 ta standart lot — bu 5*10 = 50 barrel neft, 5 ta mini lot esa 5*1 = 5 barrel neftni tashkil etadi.

Savdo hisobida lotning qaysi turi ishlatilgani haqidagi ma’lumotni MT4 dagi spetsifikatsiyadan topish mumkin: "Bozor sharhi," aktiv ustida sichqonchaning o‘ng tugmasini bosish va "Spetsifikatsiya" bandini tanlash.

​

Spetsifikatsiyada ko‘rinib turibdiki, GBP/USD juftligi bo‘yicha kontrakt hajmi — 100 000, demak, lot standart. Shuningdek, spetsifikatsiyada minimal hajmi 0,01 lot va maksimal hajmi 10 000 lot bo‘lgan bitimni ochish mumkinligi ko‘rsatilgan. MT4da bitim hajmini, order ochish oynasida tanlash mumkin:

​

GBP/USD juftligi bo‘yicha bitimning eng kichik hajmi 0,01 ga teng, eng katta hajmi esa spetsifikatsiyaga muvofiq belgilanadi. Skrinda ko‘rsatilgan 8 lot miqdori bilan chegaralanmaydi — siz 0,01 qadamli o’sish bilan 10 000 gacha bo‘lgan har qanday raqamni kiritishingiz mumkin. Masalan, 10,02, 10,03 va hokazo.

Men sizga bitim hajmi depozit miqdoriga, marjaga va foyda/zararga qanday ta'sir qilishiga misol keltiraman. Taqqoslash uchun, men LiteFinance terminalida har biri 2000 AQSh dollari va 1:100 elkasi bo'lgan ikkita demo hisob qaydnomasini yarataman, shuningdek 1 va 0,1 lot hajmda ikkita bitim ochaman.

Birinchi bo'lib, 1 lotli bitimni ochaman:

​

2000 dollardan garov sifatida 1 174,47 AQSH dollari broker tomonidan darhol bloklanadi va suzuvchi zarar paydo bo‘ladi -11,00 AQSH dollari. Xuddi shunday hajmdagi ikkinchi bitimni ochish uchun endi pulim yetmaydi.

Endi 0,1 standart lot hajmidagi bitimni ochaman:

​

2000 AQSH dollaridan faqat 117,46 dollari zaxiralangan bo‘lib, qolgan 1881,04 dollar bilan xuddi shu yoki boshqa aktivlar bo‘yicha yangi bitimlar ochishim mumkin. Lot hajmining kamaytirilishi ko‘proq miqdordagi bitimlarni ochish imkonini beradi, biroq bu moliyaviy natijaning ham pasayishiga olib keladi. Misol uchun, ushbu holatda suzuvchi zarar kamroq bo‘lib, 1,50 AQSH dollarini tashkil etadi.

Xulosa:

• Bitim hajmi qancha kichik bo‘lsa, ularni turli aktivlar bo‘yicha shuncha ko‘proq ochish imkoniyati mavjud.
• Bitim hajmi qancha kichik bo‘lsa, shuncha ko‘p erkin mablag‘ qoladi va depozit stop-autgacha bo‘lib o’tgan prosadkaga chidamliligini shunchalik oshiradi.
• Bitim hajmi qancha kichik bo‘lsa, potensial foyda yoki zarar ham shuncha kam bo‘ladi.

Qarorning to‘g‘riligiga amin bo‘lsangiz, foydani maksimal darajada oshirish uchun katta hajmdagi bitimni ochishingiz kerak. Agar shubha tug‘ilsa, zararni kamaytirish uchun kichikroq hajmli bitim tuzgan ma’qul. Yuqori xavf darajasiga ega bo‘lgan faol strategiyalarda depozitni tez sur’atda oshirish uchun bitimlar maksimal mumkin bo‘lgan lot bilan ochiladi. Foyda ortidan quvish o‘rniga zararni minimallashtirishni nazarda tutuvchi konservativ strategiyalar, aksincha, kichik hajmdagi bitimlarga asoslangan.

Ekzotik lot hajmlari

Ekzotik lot hajmlari umumqabul qilingan standartlardan farqli bo‘lgan va brokerga qarab o‘zgarishi mumkin bo‘lgan nostandart savdo miqdorlarini anglatadi. Bu lotlar treyderlarning o‘ziga xos ehtiyojlarini qondirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, bir qator variantlarni, jumladan, 500 yoki 50 000 bazaviy valyuta birliklarini taklif etadi. Ularning asosiy afzalligi moslashuvchanligidadir, chunki treyderlar savdo hajmini o‘z strategiyasi va mavjud mablag‘lariga aniqroq moslashtira oladilar.

Foreksda lotni qanday hisoblash mumkin?

Qaysi aktiv bo‘yicha bitim tuzilmasin, u har qanday holatda ham hisob valyutasida amalga oshiriladi. Ko‘p hollarda — AQSH dollarida. Shu sababli, treyder uchun bitimni ochishda, aytaylik, kross-kurs bo‘yicha, amalda qancha AQSH dollari zaxiralanishini tushunish muhim.

Foreksda lot qiymatini hisoblash uchun kalkulyatordan foydalanishning eng oson usuli quyidagicha:

Nima uchun lot hajmini hisoblash kerak:

• Riskni va investitsiyalarning istalgan daromadliligini hisobga olgan holda depozit summasiga nisbatan pozitsiya hajmini optimallashtirish savdoni muvozanatlash imkonini beradi.
• Lotni to‘g‘ri tanlash va pozitsiyani oshirish tartibi shunday savdo rejimini tanlashga imkon beradiki, bunda treyderning umumiy pozitsiyasi tushishlar, tuzatishlar, tushishlar va o‘zgaruvchanlikka chidamli bo‘ladi.

Eslatib o‘tishim kerakki, agar pozitsiya hajmi bo‘yicha aniq belgilangan maqsad mavjud bo‘lsa, kredit yelkasining miqdori xavf darajasiga ta’sir ko‘rsatmaydi. Lot hajmi o‘zgarmas qolganda, yelkaning o‘zgarishi faqatgina garov summasiga ta’sir etadi.

Punkt qiymatini hisoblashda to‘g‘ri yoki teskari kotirovka ekanligiga e’tibor qaratish lozim. Masalan, EUR/USD juftligida punktning narxi Foreksda standart lot uchun 10 AQSH dollariga teng. USD/JPY juftligida esa punktning qiymati 9 AQSH dollaridan kamroq bo‘ladi. Bu holda hisoblash formulasi quyidagicha: (1 punkt * lot hajmi) / bozor narxi. AQSH. Ushbu holatda hisoblash formulasi quyidagicha bo‘ladi: (1 punkt * lot hajmi) /bozor narxi.

So‘ngra men turli xil aktivlar uchun lotni AQSH dollarida hisoblash formulalari va misollarini ko‘rib chiqaman.

1. Teskari kotirovka va CFD valyuta juftliklari uchun:

• 1-misol. Aksiyalar kontraktining hajmi 1 — 1 lot 1 aksiyaga teng. Aksiya narxi — 54 AQSH dollari. Lot narxi — 54 AQSH dollari.
• 2-misol. EUR/USD valyuta juftligi kontrakt hajmi — 100 000, narxi — 1,23456. Lot qiymati = 1,23456 * 100 000 = 123 456 AQSH dollari.

2. To‘g‘ridan-to‘g‘ri kotirovka qilinadigan valyuta juftliklari uchun:

• Misol. Kontrakt hajmi — 100 000, bitim hajmi — 0,01 lot yoki bazaviy valyutaning 1000 birligi. USD/CHF valyuta juftligi kotirovkalari — 0,91070. Lotning qiymati USD = 100 000 * 0,01 = 1 000. Bu shuni anglatadiki, bitim hajmi 0,01 bo‘lganda lot 9 107 CHF sotib olinadi va broker tomonidan 1000 AQSH dollari zaxiraga qo‘yiladi.

3. Kross-kurslar uchun:

• Misol. Kontrakt hajmi — 100 000, bitim hajmi — 0,01 lot yoki bazaviy valyutaning 1000 birligi. GBP/CAD juftligining kotirovkalari — 1,72608, bazaviy valyuta (kotirovkalarda birinchi) — GBP, USD/CAD kursi — 1,32972. Lot qiymati = 100 000 * 0,01 * 1,76028 / 1,32972 = 1 298,08 USD.

Punkt qiymatini qanday hisoblash mumkin?

Savdo birligi (lot, mini- yoki mikrolot) nima ekanligiga qarab, shuningdek, u nimani anglatishiga qarab, punktning narxi ham belgilanadi. Punkt narxi — bu treyder 1 punkt narxda u yoki bu tomonga o‘tganda depozit valyutasida oladigan foyda yoki zarar. Yuqoridagi treyder kalkulyatoridan foydalanib, punkt qiymatini hisoblash ham juda oson.

Bitta to‘liq lot uchun punkt qiymati (1 ta lot hajmidagi bitimlar):

• Standart lot: 1 ta punkt 10 AQSH dollari foyda keltiradi.
• Minilot: 1 ta mahsulot 1 AQSH dollari foyda keltiradi.
• Mikrolot: 1 ball 10 sent foyda keltiradi.
• Nanolot: 1 ta mahsulot 1 sent foyda keltiradi.

Agar bitim 0,1 lot hajmida ochilsa, u holda bandning qiymati mos ravishda 10 barobarga kamayadi, standart lotda 1 band foyda 1 AQSH dollarini keltiradi. Boshqacha aytganda, 0,1 standart lot hajmidagi bitimda 1 punktning daromadliligi 1 to‘liq mini lotdagi bitimda 1 punktning daromadliligiga teng.

Foreksda lotni hisoblash namunasi

Quyidagi dastlabki ma’lumotlar mavjud:

• Depozit: 3000 AQSH dollari.
• Risk — har bir bitim uchun 5%.
• Kredit yelkasi — 1:100.
• Stopning uzunligi — 50 punkt.

Bitim summasi 3000*100 = 300 000 AQSH dollarini tashkil etadi. Agar biz bitta bitimga 100% sarmoya kiritmoqchi bo‘lsak, u holda lotning maksimal hajmi EUR/USD kotirovkalarida 1,2500 — 2,4 lotni tashkil qiladi. Ammo biz risk-menejment qoidalariga rioya qilmoqchimiz. Bitim uchun ruxsat etilgan risk 3000*0,05 = 150 AQSH dollarini tashkil etadi. Biz maksimal 50 punktlik pasayishni ko‘tara olganimiz sababli, biz uchun punktning yo‘l qo‘yilgan maksimal qiymati — 150/50 — 1 punkt uchun 3 AQSH dollari. Eslatib o‘tish joizki, 1 ta standart lot uchun punktning narxi 10 AQSH dollaridir. Demak, yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan maksimal lot 0,3 ga teng. Lotning minimal hajmi 0,01 dir. 0,3 lot uchun 37 500 AQSH dollari talab qilinishi sababli, biz 375 AQSH dollarini (depozitning 12,5% ini, bu risk-menejment qoidasiga mos keladi) investitsiya qilamiz va 1:100 nisbatdagi yelkadan foydalanamiz.

Shunday qilib, lotning hajmi to'g'ridan-to'g'ri treyderning hisob-kitoblarda qanday prosadkani hisobga olishiga bog'liq. Bu yerda Excelda eng oddiy model mos keladi, bu lotning prosadkasiga (yoki stopning uzunligiga) bog'liqligini ko'rsatadi.

Kredit yelkasidan foydalangan holda hisoblashning ikkinchi usuli barcha ochiq pozitsiyalarning maksimal riski 15% dan oshmasligi kerakligini nazarda tutadi. 3000*0,15 = 450 AQSH dollari, bu 1:100 yelkada 45 000 AQSH dollarini tashkil qiladi. Pozitsiyani joriy kursga bo‘lamiz (aytaylik, EUR/USD uchun 1,2500). 45000/125000 = 0,36 lot. Natija deyarli avvalgiga o‘xshaydi, lekin menga bu usul yoqmaydi. U prosadkani hisobga olmaydi.

Agar treyder "har bir bitim uchun depozitning qat’iy belgilangan foizi" va "bozordagi barcha bitimlar uchun depozitning qat’iy belgilangan foizi" qoidalariga qat’iy amal qilsa, kredit yelkasining ahamiyati bo‘lmaydi. Lot hajmi qanchalik katta bo‘lsa, punkt qiymati shunchalik yuqori bo‘ladi va narx teskari yo‘nalishga o‘zgargan taqdirda depozit shunchalik tez kamayib boradi.

Ochiq pozitsiyalar hajmini boshqarish quyidagi jihatlarni nazarda tutadi:

• Ochiq bitimlar hajmi va tavakkalchilik darajasining optimal nisbatini aniqlash. Yuqori volatillik depozitni bir zumda nolga aylantirishi mumkin, treyderning vazifasi — xatarni hisobga olgan holda ochiq bitimlar hajmining depozitga optimal nisbatini tanlab olishdir. Kuchli trendli bozorlarda bitimlar hajmini boshqarish lotni ko‘paytirish koeffitsiyentlarini (Martingeyl strategiyasi elementi) qo‘llashni nazarda tutadi.
• Bozordagi umumiy pozitsiyaning yashovchanligini baholash. "Zararli bitimlarni yopish kerakmi yoki zarar yetguncha kutish kerakmi?" — bu Foreksning klassik savoli bo‘lib, unga bitimlar hajmini boshqarish orqali javob berish mumkin. Risk-menejment siyosati pozitsiya hajmi va kredit yelkasini moslash orqali stop-autga tegmasdan optimal qarshilik va qo‘llab-quvvatlash darajalarini tanlashga imkon beradigan modelni yaratishni ko‘zda tutadi. Sodda qilib aytganda: stop-aut darajasi bor, narx yo‘nalishini o‘zgartirishi ehtimoli yuqori bo‘lgan kuchli daraja ham mavjud. Model pozitsiyaning optimal hajmini tanlashga imkon beradi, bunda depozit stop-autga yetmasdan asosiy darajagacha prosadkaga bardosh bera oladi.

Foreksda maksimal lot

Hisobvaraqning savdo shartlarida lotning qaysi turi ko‘rsatilgan bo‘lishidan qat’iy nazar, har doim uning minimal va maksimal qiymati mavjud bo‘ladi. U kontrakt spetsifikatsiyasida ko‘rsatiladi va uni, masalan, MT4 da topish mumkin.

1-misol.

​

Bu EUR/USD valyuta juftligi kontrakt spetsifikatsiyasining skrini. Kontrakt hajmi 100 000 ga teng, ya’ni hisob bo‘yicha standart lot ishlatilmoqda.

Minimal ruxsat etilgan bitim 0,01 ni tashkil etadi. Bu shuni anglatadiki, siz eng kamida 1000 yevro sotib olishingiz mumkin, buning uchun 1,1824 kurs bo‘yicha 1 182,4 AQSH dollari talab etiladi.

Maksimal lot 10 000 ga teng. Bu 100 000 * 10 000 = 1 000 000 000 yevro sotib olish imkoniyatini beradi, buning uchun sizga atigi 1 182 460 000 AQSH dollari kerak bo‘ladi.

​

2-misol.

​

Bu UKBrent — neft shartnomalari vositasining xususiyatlari. Bir standart lot 10 barrelga teng bo‘lib, bir barrelning narxi 41,07 AQSH dollarini tashkil etadi.

Minimal lot — 0,1. Bu shuni anglatadiki, siz kamida 1 barrel sotib olishingiz mumkin, buning uchun 41,07 AQSH dollarini sarflaysiz. Bundan kichikroq hajmda bitim tuzib bo‘lmaydi.

Maksimal lot — 5. Bu shuni anglatadiki, siz 5 * 10 = 50 barrel sotib olishingiz mumkin, buning uchun 41,07 * 50 = 2 053,50 AQSH dollari talab etiladi.

Muhim! Bu hisob-kitoblarda kredit yelkasidan va spetsifikatsiyada ko‘rsatilgan marja foizidan foydalanish hisobga olinmaydi. Bu yelka talab qilingan investitsiya miqdorini kamaytiradi.

"Forex"da qaysi lotdan foydalaniladi: xatarlarni boshqarish tizimini qurish

Risklarni boshqarishning optimal modeli quyidagi savollarga javob berishi kerak:

• Treyder qanday darajadagi xatarni o‘z zimmasiga olishga tayyor? Foyda maqsadlariga muvofiq qanday zararlar maqbul hisoblanadi? Xatar qanchalik yuqori bo‘lsa, potensial foyda ham shunchalik katta bo‘ladi, biroq ehtimoliy zararlarning miqdori va ehtimoli ham shunchalik ortadi. Optimal muvozanatni har kim o‘zi uchun belgilaydi. Bir variant sifatida konservativ va faol strategiyalarni birlashtirish mumkin.
• Risk-menejment tizimi qoidalariga muvofiq bo‘lishi uchun bitim hajmi qanday bo‘lishi kerak? Risk-menejment qoidalari matematik ehtimollik va progressiya asosida qurilgan. Bitim hajmi o‘rtacha va joriy o‘zgaruvchanlik darajasi, depozit miqdori, hamda broker tomonidan bloklangan garov summasini kamaytiradigan kredit yelkasidan kelib chiqib hisoblanadi.
• Ruxsat etilgan cho‘kish (prosadka) darajasi qanday va stop-loss qaysi darajada qo‘yiladi? Pozitsiya hajmi va tegishli ravishda punkt qiymatidan kelib chiqqan holda, treyder volatillik darajasini baholaydi va stop-loss nuqtasini belgilaydi.

Savdo modelini tuzishda risk darajasiga ta’sir qiladigan boshlang‘ich parametrlar: lotlardagi bitim hajmi va lot turi, kredit yelkasi, punkt qiymati, volatillik, spred darajasi, bitimga nisbatan tavakkalchilik, depozitga nisbatan barcha ochiq bitimlarning umumiy xatar darajasi, depozit summasi, foyda bo'yicha maqsadlar.

Lotning maqbul hajmini qo‘lda va kalkulyator yordamida hisoblash usullari. Deyarli barcha treyder kalkulyatorlarida bir xil muammo mavjud: lot hajmini xatar darajasiga bog‘lab hisoblash imkoniyati yo‘q, vaholanki savdo hajmlarini rejalashtirish mohiyati aynan shunda. Men lotni xatar darajasiga bog‘lagan holda hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalanishni tavsiya etaman:

Risk foizi — bu treyder bitimga ajratishga tayyor bo‘lgan depozit miqdori (yuqorida eng ko'p tavsiya etilgan o'sha 5%). A — u uzun pozitsiya uchun 1ga teng bo'lgan koeffitsiyent, qisqa pozitsiya uchun esa u -1 ga teng. Narx 1 va Narx 2 — ochilish narxi va stop-loss darajasi. Ushbu holatda stop-loss darajasi — bu o‘rtacha yoki maksimal volatillikni talqin qilishning bir usuli bo‘lib, bu haqida ham yuqorida aytib o‘tgan edim.

Foreksda lotning hajmi nimaga bog‘liq

Valyuta juftliklaridagi standart lot hajmi 100 000 asosiy birlikka teng bo‘lgan o‘zgarmas qiymatdir. Biroq, broker tomonidan ochiq pozitsiyalarni qo‘llab-quvvatlash uchun marja sifatida bloklangan summa farq qiladi — bu aktivning qiymati va ochiladigan pozitsiya hajmiga qarab belgilanadi. Siz har biri 1 lot hajmidagi 2 ta bitimni ochishingiz mumkin, ammo turli miqdordagi summalar bloklanadi. Aktivning qiymati qanchalik yuqori bo‘lsa, shunchalik ko‘p summa garov sifatida qo‘yiladi va bitim bo‘yicha xatar darajasi shunchalik yuqori bo‘ladi.

Treyder tomonidan bitimni ochishda lot hajmini tanlash quyidagilarga bog‘liq:

• Aktivning volatilligi va treyder tomonidan uni baholash usulini tanlash (stop-loss darajasi).
• Barcha ochiq bitimlar bo‘yicha yo‘l qo‘yiladigan xatar darajasi, uni har bir treyder individual ravishda aniqlaydi.
• Depozit summasi.
• Kredit yelkasi (hisob-kitob usuliga muvofiq).

Ekviti lot hajmiga qarab qanday o‘zgaradi

Foreksdagi ekviti — treyder hisobidagi erkin mablag‘lar bo‘lib, ular savdo qilish uchun mavjud. Savdo jarayonida erkin mablag‘lar miqdori ochiq pozitsiyalarni saqlash uchun ishlatiladigan marja va suzuvchi foyda yoki zarar summasi hisobiga o‘zgarib turadi. Eslatib o‘tish joizki, EUR/USD juftligi uchun u quyidagicha hisoblanadi: 0,0001 * 100 000 * bitim hajmi. Punkt qiymatining ko‘tarilishi foyda yoki zararning ortishini anglatadi. Minimal lotda ekvitining o‘zgarishi sekin va ravon kechadi. Pozitsiya hajmi ortgan sari ekvitining o‘sishi yoki pasayishi tezlashib, keskinlashib boradi.

• Misol. Bu yerda 1:1 yelka bilan 200 000 AQSH dollari miqdoridagi demo hisob mavjud. EUR/USD valyuta juftligi bo‘yicha ikkita pozitsiyani ochaman: birinchisi — 0,01 lot hajmida, ikkinchisi — bir necha daqiqalik uzilish bilan 1 lot hajmida.

​

Marja 1000 AQSH dollaridan biroz ko‘proq va dastlabki daqiqalardan boshlab 0,59 AQSH dollari miqdorida kichik foyda bor (spredni hisobga olmaganda). Endi 1 lot hajmida ikkinchi bitimni ochaman.

​

Marja keskin ko‘tariladi, Daraja esa pasayadi. Bunday puxta o‘ylanmagan orderlarni ochish siyosatining oqibati barcha bitimlarning stop-aut bo‘yicha tezda yopilishiga olib kelishi mumkin. Bir necha o‘n sentlik zarar bir necha o‘n AQSH dollariga aylanib ketadi.

Bitimni yopaman. MT4 Terminalining "Hisob tarixi" bo‘limida sichqonchaning o‘ng tugmasini bosib, ochilgan menyudan "Batafsil hisobot sifatida saqlash" bandini tanlayman.

​

Bu balans egri chizig‘i. 0,01 lot hajmidagi birinchi bitim ochilgach, ozgina foyda olingan — grafikda bu yuqoriga yo‘nalgan kichik burchak ostidagi chiziqlardan iborat qisqa hudud. Keyin qarama-qarshi yo‘nalishda 1,0 lot bilan bitim ochildi. Shu zahoti yuzaga kelgan zarar ekvitining perpendikulyarga yaqin burchak ostida keskin pasayishiga sabab bo‘ldi.

MT4 va MT5 platformalarida lot hajmini o'rnatish

MT4 da yangi order ochilganda, odatda to‘liq standart lot - 1,0 turadi. Millisekundlar haqida gap ketganda, bitim hajmini doimiy ravishda o‘zgartirish imkoni yo‘q. Shuning uchun, agar siz doimo bir xil hajmdagi bitimlarni ochadigan bo‘lsangiz, uni oldindan o‘zgartirib olishingiz mumkin:

MT4 uchun: Servis - Sozlamalar - Savdo - Standart ravishda o'rnatilgan hajm.

MT5 uchun: Servis - Sozlamalar - Savdo - Standart ravishda o'rnatilgan hajm.

​

Savdo maslahatchilarida lotning dastlabki hajmi "Lots" parametrida ko‘rsatiladi. Lotni avtomatik hisoblash tizimidan ham foydalanish mumkin - "UseMoneyManagement" parametrini yoqib, risk darajasi va maksimal lot hajmini belgilash lozim.

Boshqa bozorlarda lot nima?

Har qanday bozorda lot — bu kontrakt. Faqatgina 1 lotga kiritilgan aktivning hajmi va miqdori bilan farq qiladi. Valyuta juftliklarida lot — bu bazaviy valyuta birliklari soni, oltinda — troya unsiyasi, neftda — barrel. Aksiyalar bo‘yicha bir lot 1 ta aksiyaning qiymatiga teng.

Neftning 1 loti

Tovar-xomashyo bozorlarida lot hisob-kitobi ham shunga o‘xshash. Batafsil ko‘rsatma:

1-qadam. Instrument bo‘yicha kontrakt hajmini ko‘rish uchun spetsifikatsiyani ochamiz. Buni quyidagicha amalga oshirish mumkin:

• LiteFinance veb-saytida neft kontraktlari spetsifikatsiyasini ushbu havola orqali ko‘rish mumkin.
• MT4 da spetsifikatsiyani ochish. Dastlab instrumentni "Bozor sharhi" oynasiga qo‘shing (Ko'rinish/Simvollar/Neft, "UkBrent"ni qo'shing). So‘ngra instrumentlar panelida "Bozor sharhi" belgisini toping, UkBrent aktivida sichqonchaning o‘ng tugmasini bosing va spetsifikatsiyani chaqiring.

​

Veb-sayt yoki MT4 spetsifikatsiyasida kontrakt hajmi 10 ekanligi ko‘rsatilgan.

2-qadam. 1 ta standart lot hajmidagi bitimni ochish uchun zarur bo‘lgan summani hisoblaymiz. 1 barrel neft narxi 41 AQSH dollari. Shartnomaning spetsifikatsiyada ko‘rsatilgan miqdori 1 lot 10 barrel neftga tengligini anglatadi. Demak, 1 lot hajmidagi bitimni ochish uchun 41 * 10 = 410 AQSH dollari kerak bo‘ladi.

Diqqat qiling! Agar siz LiteFinance terminalida 1 lot hajmidagi bitimni ochsangiz, 410 AQSH dollari emas, balki faqat 41 AQSH dollari, ya’ni faqat bir barrel neftning qiymatiga teng summa jalb qilinadi.

​

Sabab. MT4 spetsifikatsiyasida "Marja foizi" degan satr mavjud bo‘lib, unga 10% qiymat qo‘yilgan. Har bir aktiv uchun u har xil. Marja foizi kredit yelkasining analogi bo‘lib, bu holatda u 10% ga teng. Ya’ni, lot hajmiga nisbatan 10 barobar kam miqdordagi 1:10 kredit yelkasining mavjudligi hisobga olingan holda bitim ochiladi.

Muhim jihat: siz schyot bo‘yicha (1:1 yoki 1:100) qanday kredit yelkasini o‘rnatganingizdan qat’i nazar, neft, metallar va fond aktivlariga CFD bo‘yicha bitim "Marja foizi" satridagi spetsifikatsiyalarda ko‘rsatilgan yelka bilan ochiladi. Marja foizi nima ekani va uni turli aktivlarga nisbatan hisoblab chiqish haqida "Kredit yelka nima: endi boshlaganlar uchun to‘liq qo‘llanma" sharhida o‘qishingiz mumkin.

1 lot oltin

1 standart lot XAU ham 1 lot neft bilan bir xil prinsip bo‘yicha hisoblanadi. Spetsifikatsiyada kontrakt hajmi 100 troya unsiyasi ekanligi ko‘rsatilgan. Agar bir unsiya XAU/USD ning narxi 1902 AQSH dollariga teng bo‘lsa, 1 ta standart lotni sotib olish uchun treyderga 1902 * 100 = 19 029 AQSH dollari kerak bo‘ladi. Lekin yana spetsifikatsiyadagi "Marja foizi"ga qaraymiz — u 1% ga teng, bu 1:100 kredit yelkasiga to‘g‘ri keladi. Demak, 1 standart lot (100 unsiya) hajmidagi bitimni 1 unsiya narxda ochish mumkin.

E’tibor bering! Marja foizi depozitdagi pulga qaraganda kattaroq hajmdagi bitimlarni ochishga imkon beradi, ammo u punkt qiymatini ancha qimmatlashtiradi.

Lot va indekslar

Fond indekslari bo‘yicha CFD shartnomasi hajmini aniqlash usuli har bir brokerda o‘ziga xos. LiteFinance’da barcha indekslar bo‘yicha bir to‘liq standart lotning hajmi bitta shartnomaga to‘g‘ri keladi. Biroq, lot qiymatini hisoblashda marginning foizi va shartnoma valyutasi, shuningdek, tikning hajmi va qiymatini hisobga olish lozim.

Misol:

​

MT4 spetsifikatsiyasida 1% marja foizi ko‘rsatilgan bo‘lib, bu 1:100 kredit yelkasiga mos keladi. Tik o‘lchami 0,1 va tik qiymati 0 ga teng. LiteFinance saytidagi spetsifikatsiyaga ko‘ra, shartnoma valyutasi GBP hisoblanadi va joriy GBP/USD kursi 1,29492 ni tashkil etadi. 1 ta to‘liq standart lotning qiymati quyidagicha hisoblanadi: 1,29492 * 5565,2 * 0,1 / 100 = 7,2 AQSH dollari. Bu broker tomonidan bloklangan garov summasi bo‘ladi.

Bir lotda qancha aksiya bor

Bu birja yoki broker bilan ishlashingizga bog‘liq. Birja fond bozorida 1 lot 1 ta aksiyaga ham, 1000 ta aksiyaga ham teng bo‘lishi mumkin. LiteFinanceda esa 1 lot 1 ta aksiyaga teng hisoblanadi.

Birjada lot nima?

Aksiyalarning narxi bir necha sentdan ming AQSH dollarigacha bo‘lgan oraliqda bo‘lishi mumkinligi sababli, bu yerda lot terminologiyasiga yondashuv turlicha. MosBirjada VTB qog‘ozlari uchun bir lot 1 ming aksiyani tashkil etsa, ayrim neft kompaniyalarining qimmatli qog‘ozlari uchun 1 lot bitta aksiyaga teng. NYSE va NASDAQ aksariyat hollarda "1 lot = 100 aksiya" qiymatini belgilaydi va birjada kasrli lotni sotib olish deyarli imkonsiz. NYSE va NASDAQ aksariyat hollarda "1 lot = 100 aksiya" qiymatini belgilaydi va birjada kasrli lotni sotib olish deyarli mumkin emas.

Investitsiya qilishning soddaroq varianti bor — "Forex" brokeri orqali. Shuningdek, bu yerda dunyoning yetakchi kompaniyalari qimmatli qog‘ozlari va fond indekslariga sarmoya kiritish mumkin. Lekin birjada investitsiyalashga nisbatan bu yerda o‘z afzalliklari bor:

• Alohida qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha kontrakt hajmlari kichikroq — standart lot miqdori bitta aksiyaga teng. Bitimni ochish uchun kichik depozit yetarli, birjada esa bitimning minimal hajmi 1 ming AQSH dollaridan yuqori bo‘lishi mumkin. AQSH va undan yuqori.
• Katta kredit yelkasi mavjud.
• Qisqa pozitsiyalarni ochish imkoniyati bor.
• Birjada 1 ta aksiyadan kam lot sotib olish mumkin emas. Broker orqali aksiyalarga CFD bo‘yicha bitim ochiladi, shuning uchun lotni maydalashga ruxsat beriladi.

Brokerning savdo platformasi funksiyalari bilan ro‘yxatdan o‘tmagan holda, bu yerda tanishib chiqishingiz mumkin. Atigi 1-2 daqiqa davom etadigan ro‘yxatdan o‘tish jarayonidan so‘ng, sizga barcha moliyaviy vositalar bo‘yicha bitimlar ochish imkonini beradigan demo-hisob taqdim etiladi. Sinab ko‘ring, bu qiyin emas va juda qiziqarli!

Xulosa

Risk darajasini baholash va lotning maksimal ruxsat etilgan hajmini hisoblash risk-boshqaruv tizimining asoslaridan biridir. Og‘ishlar bo‘lishi mumkin. Beqaror bozorlarda har bir bitim bo‘yicha risk darajasini pasaytirish, ammo bunda stop-loss chegarasini uzaytirish maqsadga muvofiq. Trend bozorlarida esa aksincha — qisqa stop-loss chegaralarini qo‘yish va pozitsiyani oshirish uslubidan foydalanish ma’qul. Savdo boshlanishidan oldin tarixiy davrda stop-loss chegaralarining minimal, o‘rtacha va maksimal uzunligini (har bir vosita uchun alohida) hisoblab chiqish va bozor sharoiti o‘zgargan taqdirda kirish ma’lumotlarini tezda o‘zgartirish hamda bitimlar hajmini moslash imkonini beradigan modelni tayyorlash foydalidir. Savollaringiz bo‘lsa, ularni izohlar bo‘limida yozing. Sizga savdoda omad tilaymiz!

P.S. Maqolam sizga yoqdimi? Uni ijtimoiy tarmoqlarda ulashing, bu eng yaxshisi. Rahmat :)

Foydali havolalar:

• Sinalgan broker bilan savdo qilishni bu yerda sinab ko'rishni maslahat beraman. Tizim sizga mustaqil ravishda savdo qilish yoki dunyo bo'ylab muvaffaqiyatli treyderlarning savdolarini nusxalash imkonini beradi.
• {Company}dan depozitga 50% bonusini olish uchun mening BLOG promo-kodimdan foydalaning. Promo-kodni LiteFinancening platformasidagi hisobnito'ldirish{link 2} paytida tegishli maydonga kiritsangiz kifoya va bonus depozit bilan bir vaqtda o'tkaziladi.
• Treyderlar uchun Telegram chatimiz: https://t.me/litefinance. Signallar va tajribamiz bilan bo'lishamiz.
• Treyderlar uchun ajoyib tahlillar, Forex sharhlari, o'quv maqolalari va boshqa foydali vositalar mavjud bo'lgan Telegram kanal: https://t.me/litefinance

Real vaqt rejimida narxlar jadvali EURUSD